Depozyt w zakładzie karnym stanowi swoisty sposób przechowywania środków pieniężnych posiadanych, względnie otrzymanych przez skazanego wynikający z charakteru pobytu skazanego w zakładzie karnym, z którym wiążą się ograniczenia w prawie posiadania przez skazanego przy sobie rzeczy osobistych. Uznanie, iż jednorazowa wpłata środków złożonych do depozytu zakładu karnego stanowi dochód w rozumieniu art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej jest bezpodstawne.
Tak wynika z wyroku WSA w Poznaniu z 10 marca 2016 r. sygn. II SA/Po 100/16.
W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał m.in., że za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o enumeratywnie wskazane w ustawie obciążenia (art. 8 ust. 3 ustawy). Sąd zwrócił również uwagę, że ustawa nie zawiera definicji przychodu, co oznacza, że należy je wykładać na zasadach ogólnych, to jest posiłkując się wynikami zarówno wykładni językowej jak i celowościowej. Dokonując takowej wykładni uznać należy, iż przez przychód w rozumieniu przepisów u.p.s. rozumieć należy wpływy (co do zasady pieniężne, lecz nie można wykluczyć także świadczeń rzeczowych) uzyskane przez daną osobę w określonym czasie. Co za tym idzie przy ustalaniu dochodu, od którego zależy przyznanie świadczeń z pomocy społecznej należy mieć na uwadze ogół uzyskiwanych środków pieniężnych mający charakter przysporzenia majątkowego, a zatem w konsekwencji w sposób rzeczywisty zwiększających stan majątkowy i to bez względu na tytuł i źródło ich pozyskania.
W ocenie Sądu za tak rozumiany dochód nie można uznać wypłaty środków zgromadzonych uprzednio przez stronę na jej rachunku bankowym, książeczce oszczędnościowej, lokacie oszczędnościowej lub innej formie przechowywania i oszczędzania środków pieniężnych. Wypłata tych środków (oszczędności) nie powoduje bowiem przysporzenia majątkowego po stronie ich dysponenta, lecz stanowi tylko czynność polegającą na zmianie sposobu przechowywania już wcześniej posiadanych środków. Powyższe uwagi należy także odnieść od wypłaty kwoty oddanej w depozyt o którym mowa w art. 113 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy.
Z powyższego wynika, iż z momentem wypłaty skazanemu, przy zwolnieniu z zakładu karnego, przechowywanych w depozycie należących do niego środków pieniężnych nie następuje po jego stronie przysporzenie majątkowe zmieniające w tym momencie jego sytuację majątkową, a jedynie odzyskuje on uprawnienie do swobodnego dysponowania już uprzednio będącymi jego własnością przedmiotami majątkowymi. Świadczy o tym także treść art. 166 § 3 Kodeksu karnego wykonawczego, zgodnie z którym skazanemu zwalnianemu z zakładu karnego, który nie dysponuje wystarczającymi środkami własnymi i nie ma zapewnionych na wolności dostatecznych środków utrzymania, dyrektor zakładu karnego może udzielić pomocy pieniężnej w chwili zwolnienia w wysokości do 1/3 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników lub jej odpowiedni ekwiwalent; środki własne skazanego stanowią środki będące w depozycie oraz przekazane w trybie art. 126 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego. Z przepisu tego wynika wprost, iż środki będące w depozycie stanowią środki własne skazanego. Natomiast ewentualna pomoc pieniężna o której mowa w tym przepisie może być uznana za przychód w rozumieniu art. 8 ust. 3 ustaw o pomocy społecznej
W ocenie sądu nieuprawnione było zatem twierdzenie organów, że w chwili wypłaty środków z depozytu zakładu karnego skarżąca uzyskała jednorazowy dochód. Jak wskazano wyżej wypłata tych środków nie wpłynęła na sytuację majątkowa skarżącej.
Nie oznacza to, iż środków tych organ nie może uwzględnić przy ustalaniu czy skarżąca spełnia kryterium dochodowe uprawniające ją do otrzymywania świadczeń z pomocy społecznej, konieczne jest jednak uprzednie ustalenie z jakiego źródła pochodziły środki będące w depozycie w czasie pobytu skarżącej w zakładzie karnym i kiedy strona je uzyskała. Nie można bowiem wykluczyć, ze środki te strona uzyskała w okresie pobytu w zakładzie karnym np. z jednej lub kilku wpłat (pożyczek, darowizn, zwrotu należności itp.) przekazanych jej przez osoby trzecie (strona w odwołaniu i skardze wskazała, iż środki te otrzymała od rodziny) lub inne podmioty i z uwagi na czas ich otrzymania oraz wysokość można poszczególne z tych wpłat uznać za jednorazowy dochód, o którym mowa w art. 8 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej. Wymaga to jednak poczynienia stosownych ustaleń przez organ.
Źródło: CBOSA
