Zgodnie z art. 194 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej opłata za pobyt dziecka w pieczy zastępczej jest ustalana przed umieszczeniem w odpowiedniej formie pieczy zastępczej. O ile literalna wykładania zakazująca ustalenia opłaty, gdy dziecko już w pieczy zastępczej się znajduje byłaby zbyt wąska, to na pewno nie można przyjąć, że opłata będzie ustalana z mocą wsteczną.

Przypomniał to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w nieprawomocnym wyroku z dnia 30 czerwca 2015 roku wydanym w sprawie o sygn. III SA/Kr 2018/14.

W stanie faktycznym leżącym u podstaw przywołanej sprawy starosta wydał ustalił wysokość opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej począwszy od dnia 1 kwietnia 2014 roku, przy czym postępowanie w sprawie zostało wszczęte dopiero 3 kwietnia 2014 roku, decyzja ustalająca wysokość opłaty została wydana 7 lipca 2014 roku, a stała się ostateczna dopiero 19 września 2014 roku – po wydaniu decyzji organu II instancji, która ograniczyła się do utrzymania decyzji I instancji.

Sąd zwrócił uwagę, że taka sytuacja stanowi orzekanie z mocą wsteczną (ex tunc), co jest naruszeniem prawa materialnego. Przypomniał, że ten sam sąd w wyroku z dnia 27 marca 2014 r., sygn. akt III SA/Kr 1464/13, podniósł, że: „Konkretyzacja wysokości opłaty i określenie osób zobowiązanych do jej ponoszenia następuje w decyzji jako akcie kształtującym stan prawny od chwili jej wydania i doręczenia, tj. ex nunc (na przyszłość). Z analizy przepisów dotyczących ustalania opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej nie wynika, by ustawodawca upoważnił organy do określenia daty wcześniejszej jej ponoszenia przez zobowiązanego, niż data doręczenia decyzji o jej ustaleniu."

Organy nie były więc uprawnione w tym przypadku do nałożenia na skarżącego obowiązku ponoszenia opłaty sprzed daty doręczenia decyzji ustalającej tę opłatę.