Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w sprawie braku dofinansowania dla pracodawców zatrudniających pracowników mających stwierdzony lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i ustalone prawo do emerytury.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich zaczęły wpływać skargi osób niezadowolonych z obowiązującego od dnia 1 marca 2011 r. art. 26a ust. la1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407), zwanej dalej ustawą.
Zdaniem wnioskodawców przepis ten ma charakter wyraźnie dyskryminujący pracowników mających stwierdzony lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i ustalone prawo do emerytury. Zgodnie z art. 26a ust. 1 ustawy pracodawcy przysługuje ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, o ile pracownik ten został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych.
Dofinansowanie miesięczne przysługuje pracodawcy w kwocie uzależnionej od stopnia niepełnosprawności pracownika. Natomiast zgodnie z art. 26a ust. la1 ustawy miesięczne dofinansowanie nie przysługuje pracodawcy na pracowników zaliczonych do umiarkowanego lub lekkiego stopnia niepełnosprawności, którzy mają ustalone prawo do emerytury. Zdaniem wnioskodawców przepis art. 26a ust. la1 ustawy jest niezgodny z art. 2 i 32 Konstytucji RP z 1997 r., gdyż w sposób nieuzasadniony różnicuje sytuacje pracowników i pracowników mających ustalone prawo do emerytury oraz dzieli grupę pracowników z ustalonym prawem do emerytury na dwie podgrupy.
Za jedną z tych podgrup (osoby zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności) pracodawcy będą otrzymywali miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika, zaś za drugą podgrupę (osoby zaliczone do umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności) pracodawcy takowego dofinansowania nie będą otrzymywali.
Wnioskodawcy zauważają, że osoby niepełnosprawne, które nabyły prawo do emerytury powinny być traktowane na rynku pracy na równi z innymi osobami niepełnosprawnymi. W demokratycznym państwie prawnym, gdzie funkcjonują zasady sprawiedliwości społecznej i gdzie wszyscy wobec prawa są równi, zjawisko zróżnicowania sytuacji prawnej podmiotów znajdujących się w podobnej sytuacji jest niedopuszczalne.
Ponadto wnioskodawcy wskazują, że omawiany przepis pogorszy sytuację tej grupy osób (osoby niepełnosprawne w wieku 60/65 +) na rynku pracy. Zdaniem osób zainteresowanych efektem funkcjonowania powyższego rozwiązania w praktyce będzie: redukcja etatów w powyższej grupie, brak powstawania nowych miejsc pracy, dezaktywizacja zawodowa osób zdolnych i chcących pracować oraz pogorszenie ich sytuacji materialnej. Szczególnie podkreślany we wnioskach jest strach przed utratą dotychczasowego miejsca zatrudnienia oraz wskazywana jest możliwość naruszania przez powyższy przepis normy konstytucyjnej wynikającej z art. 69 Konstytucji RP (władze publiczne powinny udzielać pomocy osobom niepełnosprawnym w zabezpieczeniu egzystencji i przysposobieniu do pracy).
Jednocześnie trudno podzielić niektóre tezy stanowiska zaprezentowanego w uzasadnienia poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3292). O ile można podzielić argumentację, że powyższa grupa otrzymuje świadczenia emerytalne i utrzymywanie dofinansowań godziłoby w zasadę konkurencyjności na rynku zatrudnienia, to trudno zgodzić się z argumentami podkreślającymi, że w systemie wsparcia pracowników znajdują się instrumenty skierowane bezpośrednio do osób starszych (wskazuje się usługi i instrumenty rynku pracy wymienione w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm. Oraz art. 104b tejże ustawy), gdyż najczęściej znajdują one zastosowanie do osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia, a nie do osób, które nabyły prawo do emerytury.
Za nietrafny należy również uznać - z tych samych względów - argument, że świadczeniem rekompensującym utratę dofinansowania mogłaby być możliwość nabycia przez osobę zainteresowaną prawa do świadczenia przedemerytalnego przyznawanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych.
Źródło: www.rpo.gov.pl
