Wprowadzenie w art. 172 ust. 5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, obowiązku dokonywania przez ośrodek adopcyjny wstępnej oceny przed skierowaniem kandydata do przysposobienia dziecka na szkolenie, miało na celu wyeliminowanie z grona szkolonych takich osób, których kandydatura do przysposobienia dziecka pozostaje w sprzeczności z dobrem tego dziecka. Wyrok WSA w Olsztynie z 2 lipca 2013 r. sygn. II SA/Ol 393/13.
Analiza przepisów zawartych w Dziale V ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zatytułowanym "Postępowanie adopcyjne" oraz w Dziale II KRiO zatytułowanym "Przysposobienie" pozwala na stwierdzenie, że przysposobienie małoletniego odbywa się w dwóch niezależnych od siebie etapach, to jest administracyjnym i sądowym. Za konstatacją taką przemawia między innymi brzmienie art. 154 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, zgodnie z którym, prowadzenie procedur przysposobienia oraz przygotowanie osób zgłaszających gotowość do przysposobienia dziecka stanowi wyłączną kompetencję ośrodka adopcyjnego. Natomiast, stosownie do art. 117 § 1 KRiO, przysposobienie następuje przez orzeczenie sądu opiekuńczego na żądanie przysposabiającego spełniającego warunki określone w art. 114¹ KRiO. Nie jest rolą sądu opiekuńczego prowadzenie całej procedury poprzedzającej przysposobienia konkretnego dziecka, w ramach której, dokonywana jest między innymi wstępna ocena kandydata do przysposobienia dziecka, o której mowa w art. 172 ust. 5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. To nie sąd opiekuńczy, lecz Dyrektor Ośrodka Adopcyjnego, po dokonaniu tej oceny, kontynuuje dalsze czynności związane z przygotowaniem kandydata do przysposobienia dziecka, w tym kieruje go na szkolenie, bądź w przypadku negatywnej wstępnej oceny kandydata, tak jak w niniejszej sprawie, odstępuje od dalszych procedur diagnostycznych.
Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, mimo że Dział V tej ustawy został opatrzony tytułem "Postępowanie adopcyjne", w istocie zawiera jedynie fragmentaryczną regulację procesową w tym przedmiocie. Nie znajdują w tym postępowaniu zastosowania także przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2013r., poz. 267). Wskazane okoliczności w istotny sposób utrudniają dokonanie kontroli legalności działania organu w tym postępowaniu i właściwie, wobec braku stosownych regulacji w tym przedmiocie, uniemożliwiają skuteczne postawienie organowi zarzutu niewłaściwego dokumentowania przebiegu postępowania adopcyjnego. W tej sytuacji, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uznać należy za wystarczający do podjęcia zaskarżonej czynności przez Dyrektora Ośrodka.
Zgodnie z art. 155 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ośrodek adopcyjny w realizacji swoich zadań kieruje się dobrem dziecka i poszanowaniem jego praw. Dobro dziecka akcentowane jest zresztą w samych zadaniach ośrodka adopcyjnego, do których należy między innymi dobór rodziny przysposabiającej właściwej ze względu na potrzeby dziecka (art. 156 ust. 1 pkt 2 powołanej ustawy). Także w preambule do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wyraźnie wskazano, że regulacje zawarte w tej ustawie uchwala się "dla dobra dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych". Przytoczone regulacje prawne pozwalają na stwierdzenie, że dobro dziecka jest nadrzędną wartością w postępowaniu adopcyjnym. Stanowi ono także istotę przysposobienia, co znalazło swój wyraz w art. 114 § 1 KRiO, w świetle którego, przysposobić można osobę małoletnią, tylko dla jej dobra. Uprawnione było zatem powołanie się przez organ na dobro małoletniej, której zamiar przysposobienia zgłosiła skarżąca, jako przyczynę odstąpienie od dalszych procedur diagnostycznych, w tym podjęcia zaskarżonej czynności odmowy zakwalifikowania skarżącej na szkolenie jako kandydatki do przysposobienia tego dziecka. Skarżąca zresztą zdaje się nie kwestionować, że nie byłaby aktualnie lepszą kandydatką do przysposobienia tego dziecka niż rodzina, pod opieką której znajduje się obecnie małoletnia.
W ocenie Sądu, wprowadzenie w art. 172 ust. 5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, obowiązku dokonywania przez ośrodek adopcyjny wstępnej oceny przed skierowaniem kandydata do przysposobienia dziecka na szkolenie, miało na celu wyeliminowanie z grona szkolonych takich osób, których kandydatura do przysposobienia dziecka pozostaje w sprzeczności z dobrem tego dziecka. Z taką zaś sytuacją mamy do czynienia w rozpoznawanej sprawie. Niesporne bowiem jest, że skarżąca nie jest aktualnie w stanie zapewnić małoletniej Klarze, z uwagi na brak stałego dochodu i odpowiednich warunków mieszkaniowych, bezpieczeństwa materialnego i spokojnego rozwoju.
Źródło: CBOSA
