Komentarz do art. 50 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

 „Art. 50. 1. Jeżeli przeciwko osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej lub prowadzącemu rodzinny dom dziecka wszczęto postępowanie karne o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania starosta może odpowiednio: 

1) zapewnić dziecku pieczę w innej rodzinie zastępczej; 

2) wyznaczyć inną osobę, spełniającą warunki dla prowadzącego rodzinny dom dziecka, o których mowa w art. 42, i powierzyć jej prowadzenie rodzinnego domu dziecka, a gdy nie jest to możliwe, zapewnić dzieciom pieczę w rodzinie zastępczej lub innym rodzinnym domu dziecka. 

2. W przypadku gdy starosta zapewnił dziecku pieczę zastępczą w innej rodzinie zastępczej lub w rodzinnym domu dziecka albo powierzył innej osobie prowadzenie rodzinnego domu dziecka, przepisy art. 13 stosuje się odpowiednio.”

Art. 50 ma charakter fakultatywny, oznacza to, że starosta może ale nie musi podjąć działania wskazane w komentowanym przepisie. Z uwagi na obowiązek odpowiedniego zastosowania art. 13 ustawy (rodzina zastępcza lub prowadzący rodzinny dom dziecka zachowują prawo do połowy przysługującego wynagrodzenia a w  przypadku umorzenia postępowania karnego albo wydania wyroku uniewinniającego prawo do otrzymania pozostałej części wynagrodzenia; nie dotyczy to warunkowego umorzenia postępowania karnego) można się spodziewać, że starostowie będą rzadko korzystać z tego przepisu. Decydującym powinno tu być kwalifikacja prawna czynu, o popełnienie którego podejrzana jest osoba tzn. czy może mieć ona w jakikolwiek sposób wpływ na nieprawidłowe sprawowanie pieczy zastępczej lub grodzi demoralizacją małoletniego umieszczonego w pieczy zastępczej. W takim przypadku jednak starosta powinien rozważyć w pierwszej kolejności zastosowanie bardziej korzystnego art. 71 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, który daje możliwość rozwiązania umowy z rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka.

W przypadku małżeństwa tworzącego rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka, wszczęcie postępowania karnego o umyśle przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego w stosunku tylko do jednego z małżonków uprawnia do zastosowania omawianego przepisu. Ust. 1 został sformułowany dosyć niefortunnie. Literalne brzmienie (użycie we wprowadzeniu słowa „odpowiednio”) wskazuje, że np. dziecku umieszczonemu w rodzinnym domu dziecka nie możne można zapewnić pieczy w rodzinie zastępczej. Taka interpretacja nie znajduje jednak żadnego racjonalnego uzasadnienia, w przypadku gdyby nie dochodziło do rozdzielenia rodzeństwa. Zastosowanie artykułu 50 nie jest jednak możliwe, jeżeli starosta nie ma możliwości zapewnienia pieczy zastępczej w formie rodzinnej.

Chociaż nie wynika to wprost z komentowanego przepisu, w mojej ocenie o podjęciu działań w oparciu o art. 50 starosta powinien niezwłocznie poinformować sąd rodzinny i opiekuńczy, ponieważ faktycznie dochodzi do zmiany sposobu wykonania prawomocnego postanowienia sądu. Informowania sądu o sytuacji dziecka przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej o sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy w trybie art. 47 ust. 5 ustawy może prowadzić do tego, że przez pół roku sąd nie będzie w posiadaniu informacji co do osoby faktycznie sprawującej pieczę nad dzieckiem.