Interpelacja do ministra pracy i polityki społecznej w sprawie funduszy dla wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Szanowny Panie Ministrze! Wypełniając mandat poselski, otrzymuję alarmujące informacje dotyczące tragicznej sytuacji wielu łódzkich rodzin wychowujących niepełnosprawne dzieci. I choć bezpośrednim powodem mojego wystąpienia do Pana Ministra jest sytuacja rodzin z mojego regionu, to wiem, że zjawisko to jest o wiele szersze i w większym bądź mniejszym stopniu dotyczy całego kraju.

Od kilku miesięcy rodziny, a w dużej mierze są to samotne matki wychowujące niepełnosprawne dzieci, pozbawione zostały przysługującego im z tego tytułu zasiłku i świadczenia pielęgnacyjnego, które niejednokrotnie były jedynym źródłem dochodu i musiały wystarczyć na bardzo skromne życie. A stało się to z powodu braku możliwości uzyskania aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności, ponieważ zespół orzekania nie ma pieniędzy na utrzymanie komisji lekarskich. W Łodzi prawie 40 lekarzy orzeczników zatrudnionych jest na umowę o dzieło, a pieniądze na ten cel skończyły się już w kwietniu. W ten sposób setki - a niebawem będą tysiące - łódzkich niepełnosprawnych zarówno dzieci, jak i dorosłych zostało bądź będzie pozbawionych tych najskromniejszych środków do życia. Już teraz na lekarza czeka prawie 3 tys. osób.

Kłopoty są w całej Polsce, ale najpoważniejsze wystąpiły w Łodzi, bo to największy zespół orzekający w kraju - rocznie rozpatruje 16 tys. wniosków. Już u ubiegłym roku z powodu braku pieniędzy nie zdążono przyjąć 2,5 tys. osób. W tym roku zostały przyjęte, ale to z kolei opóźniło bieżącą kolejkę. Problemy finansowe są od kilku lat, ale obecnie osiągnęły już swoje apogeum, między innymi dlatego, że od prawie 10 lat nie zmienia się stawka za orzeczenie, która wynosi 61 zł, kiedy w praktyce za to orzeczenie płaci się 90 zł.

Reasumując, problem jest bardzo ważny i wymaga natychmiastowej interwencji, bo dotyczy:

• ogromnej rzeszy osób,
• osób pokrzywdzonych przez los, które każdego dnia muszą pokonywać przeszkody wynikające z ich ułomności i niepełnosprawności, a teraz dodatkowo muszą zabiegać o to, by móc mieć za co przeżyć każdy dzień,
• dotyczy zarówno dzieci i ich rodzin, jak i dorosłych, którzy mimo niepełnosprawności podejmowali pracę w zakładach pracy chronionej. Teraz tracą bądź mogą ją utracić z powodu braku właściwego orzeczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe, zwracam się do Pana Ministra z prośbą o uruchomienie procedur, które pomogą wyjść z zapaści finansowej łódzkiemu zespołowi do spraw orzekania o niepełnosprawności, oraz o informację: W jakim terminie i w jakim zakresie ta pomoc jest możliwa?

Z poważaniem

Poseł Zdzisława Janowska

Warszawa, dnia 31 sierpnia 2011 r.

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra - na interpelację w sprawie funduszy dla wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na przesłaną przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 6 września 2011 r. (znak: SPS-023-24270/11) interpelację pani poseł Zdzisławy Janowskiej w sprawie funduszy dla wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności, uprzejmie informuję.

Zasady finansowania działania zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności regulują przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, ze zm.). Zgodnie z art. 6 ust. 1a przedmiotowej ustawy wydatki związane z tworzeniem i działalnością zespołów są pokrywane ze środków finansowych budżetu państwa. Wydatki te mogą być również pokrywane ze środków finansowych jednostek samorządu terytorialnego.

Przedmiotowy przepis tworzy swoisty montaż finansowy przede wszystkim w zakresie pokrywania kosztów funkcjonowania powiatowych zespołów, zarówno ze środków budżetu państwa, jak też ze środków samorządu powiatowego, na terenie którego działa powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Niemniej jednak podstawowy ciężar finansowania działania zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności obciąża budżet państwa, a precyzyjnie - budżet każdego województwa. W ustawie budżetowej na rok 2011 zaplanowano (niezależnie od kwoty rezerwy celowej) 73 095 tys. zł wydatków ogółem na działalność zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności, w tym:

• 63 470 tys. zł na działalność powiatowych zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności,
• 9625 tys. zł na działalność wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Ponadto w ustawie budżetowej na rok 2011 utworzono rezerwę celową w wysokości 3 750 000 zł (część 83, dział 758, rozdział 75818, poz. 39) na dofinansowanie zadań realizowanych przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. W ramach przedmiotowej kwoty zaproponowano:

• 2222 tys. zł na dofinansowanie zadań realizowanych przez powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności,
• 1528 tys. zł na dofinansowanie zadań realizowanych przez wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Ponieważ środki na działanie zespołów orzekających znajdujące się w dziale 853 (pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej), rozdziale 85321 (zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności) i przekazywane samorządom powiatowym w formie dotacji objęte są budżetem właściwego województwa, to obowiązek ich zaplanowania w wysokości gwarantującej realizację zadania spoczywa na dysponencie części budżetowej. W przypadku budżetów województw dysponentem części budżetowej jest wojewoda i to do jego kompetencji należy planowanie wysokości środków na poszczególne zadania.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że każdorazowo na etapie planowania wysokości środków w budżecie województw pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych występuje imiennie do każdego z wojewodów, wskazując na potrzebę właściwego oszacowania kosztów funkcjonowania zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności. Ponieważ w interpelacji poruszona została bezpośrednio kwestia funkcjonowania Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łodzi, pragnę poinformować, że pismem z dnia 5 sierpnia 2010 r. (znak: BON-IV-074-6-2-ZW/10) pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych zwrócił się do wojewody łódzkiego o takie zaplanowanie w roku 2011 kwoty wydatków na rzecz zespołów orzekających o niepełnosprawności, która pozwoli na ich funkcjonowanie. W budżecie wojewody łódzkiego zaplanowano w roku bieżącym kwotę 5 085 000 zł na pokrycie kosztów funkcjonowania zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności, w tym 4 027 500 zł na powiatowe zespoły do spaw orzekania o niepełnosprawności. Jednocześnie wojewoda łódzki przy piśmie z dnia 31 sierpnia br. (znak: WZON-9530.48.2011.JP) poinformował, iż niedobór środków finansowych dla powiatowych zespołów został oszacowany w roku bieżącym na kwotę 500 tys. zł (przy kwocie środków z rezerwy celowej w wysokości 3750 tys. zł). Ponieważ istotna cześć tego niedoboru środków dotyczyła funkcjonowania Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łodzi, przewodniczący zespołu wojewódzkiego został zobligowany do przedstawienia szczegółowych wyjaśnień w tym zakresie.

Z wyjaśnień przedłożonych przez przewodniczącego Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łodzi przy piśmie z dnia 29 lipca br. (znak: WZON-9533.45.2011.JP) wynika, iż:

1. podział dotacji w projekcie planu na 2011 r. dla powiatowych zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności (dział 853: Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej, rozdział 85321: Zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, § 2110: Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez powiat) został dokonany według tych samych zasad dla wszystkich 22 powiatowych zespołów nadzorowanych przez wojewodę łódzkiego: liczba orzeczeń planowanych do wydania w 2011 r. pomnożona przez kwotę 61 zł brutto za wydanie 1 orzeczenia;
2. Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łodzi jest finansowany wyłącznie ze środków budżetowych wojewody łódzkiego, a budżet na 2011 r. został ustalony w wysokości 1 098 061 zł (61 zł x 18001 planowanej do wydania liczby orzeczeń). Dotacja jest przekazywana w transzach każdego miesiąca w równych częściach;
3. w poprzednich latach plan budżetu miejskiego zespołu w Łodzi był zwiększany w ciągu roku o dodatkowe środki pozyskiwane z różnych źródeł.
   
   ^*) za I półrocze 2011 r.
4. zmniejszenie środków finansowych w planie roku bieżącego w stosunku do roku 2010 było związane z urealnieniem liczby planowanych orzeczeń. Liczba planowanych orzeczeń na 2011 r. uwzględnia jednak liczbę orzeczeń nierozpatrzonych w 2010 r.;
5. Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łodzi nie zaprzestał działalności orzeczniczej w kwietniu br., ale ograniczył wydawanie orzeczeń, przy czym nastąpiło to w lipcu br. W czerwcu br. miejski zespół w Łodzi wydał ogółem 1058 orzeczeń, a w lipcu br. - 249 orzeczeń, nierozpatrzonych wniosków - 2746;
6. w związku z trudną sytuacją finansową miejskiego zespołu w Łodzi wojewoda łódzki, na wniosek przewodniczącego wojewódzkiego zespołu, przekazał w czerwcu i lipcu br. dodatkowe 2 dotacje w łącznej wysokości 100 000 zł. W dniu 13 czerwca br. również z inicjatywy przewodniczącego wojewódzkiego zespołu w Łodzi zostało zorganizowane spotkanie z udziałem wojewody łódzkiego pani Jolanty Chełmińskiej i wiceprezydenta miasta Łodzi pana Krzysztofa Piątkowskiego oraz przewodniczących Miejskiego i Wojewódzkiego Zespołów do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. W spotkaniu uczestniczyły również osoby odpowiedzialne za obsługę budżetową zespołów. Przewodniczący wojewódzkiego zespołu poinformował zebranych o podjętych działaniach związanych z pozyskaniem dodatkowych środków finansowych (środki z rezerwy celowej ministra finansów, które zgodnie z informacją biura pełnomocnika zostaną uruchomione na przełomie sierpnia i września br.). Podczas spotkania ustalono, że miasto Łódź zwróci się z wnioskiem o uruchomienie dodatkowej transzy środków finansowych. W dniu 22 lipca br. wojewoda łódzki skierował pismo (WZON-9533.43.2011.JP) do pana Jarosława Dudy, sekretarza stanu, pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych, z prośbą o przyznanie dodatkowych środków z rezerwy celowej budżetu państwa dla województwa łódzkiego w dziale 853: Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej, rozdziale 85321: Zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, § 2110: Dotacje celowe otrzymane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez powiat, które byłyby przeznaczone na pokrycie najpilniejszych potrzeb zespołów orzekających w województwie łódzkim, w szczególności - Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Łodzi.

W związku z sygnalizowanymi trudnościami finansowymi zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności minister pracy i polityki społecznej dokonał podziału środków z rezerwy celowej. Pismem z dnia 31 sierpnia br. minister pracy i polityki społecznej wystąpił do ministra finansów o dokonanie zmian w budżecie państwa i zwiększenie dotacji celowej i wydatków bieżących jednostek budżetowych na realizację zadań własnych wojewodów, z rezerwy celowej poz. 39: Środki na dofinansowanie zadań realizowanych przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, ustawy budżetowej na rok 2011, z przeznaczeniem na finansowanie działalności zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności. Kwota środków przypadających województwu łódzkiemu w ramach przedmiotowego wniosku wyniosła 228 129 zł.

Należy przy tym zauważyć, że środki z rezerwy celowej mają na celu zabezpieczenie funkcjonowania systemu orzekania w sytuacji wystąpienia wydatków będących następstwem zmian w przepisach prawa lub niedających się przewidzieć zjawisk społecznych. Ponieważ na etapie podziału środków z rezerwy celowej wojewodowie, w tym również wojewoda łódzki, poinformowali o wystąpieniu niedoboru środków na działalność zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności ponad wysokość środków z rezerwy celowej, minister pracy i polityki społecznej przy piśmie z dnia 9 września br. (znak: BON-IV-073-22-1-ZW/11) skierowanym do ministra finansów wystąpił o zmianę przeznaczenia części środków budżetowych rezerwy celowej, ujętej w ustawie budżetowej na 2011 r. w części 83, poz. 66: Środki na realizację zadań wynikających z ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, i przeznaczenie ich na dofinansowanie zadań realizowanych przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Możliwość udzielenia dodatkowego wsparcia finansowego zespołom do spraw orzekania o niepełnosprawności na terenie województwa łódzkiego uzależniona będzie od pozytywnego stanowiska w zakresie przedmiotowego wniosku zarówno ministra finansów, jak i sejmowej Komisji Finansów Publicznych.

Pragnę jednocześnie poinformować, iż wzorem lat poprzednich w dniu 13 maja br. pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych (pismem znak: BON-IV-074-2-1-ZW/11) zwrócił się do wojewodów o takie zaplanowanie w roku 2012 kwoty wydatków na rzecz zespołów orzekających o niepełnosprawności, które pozwoli na ich sprawne funkcjonowanie. Z informacji wojewody łódzkiego wynika, iż w jego budżecie na 2012 r. zaplanowano wzrost środków finansowych na działalność powiatowych zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności o kwotę 84 tys. zł. Wojewoda łódzki wyjaśnił przy tym, iż zdaje sobie sprawę, że planowany wzrost wysokości środków finansowych na 2012 r. jest niewystarczający i wynika przede wszystkim z ograniczeń budżetowych. Dlatego też w celu zapobieżenia pojawianiu się sytuacji ograniczania procesu orzekania do projektu budżetu państwa na rok 2012 zgłoszona została potrzeba dalszego utrzymania w gestii ministra pracy i polityki społecznej rezerwy celowej na działalność zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Z szacunkiem

Sekretarz stanu
Jarosław Duda

Warszawa, dnia 14 września 2011 r.

Źrodlo: www.sejm.gov.pl