Dla sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży Ministerstwo Edukacji przygotowało Informację na temat dostosowania szkolnictwa zawodowego i zawodów rzemieślniczych do potrzeb rynku pracy.
W Informacji wskazano na podstawy funkcjonowania systemu szkolnictwa zawodowego, które uregulowane są w ustawie o systemie oświaty: art. 1 pkt 13 stanowi, ze system oświaty zapewnia w szczególności dostosowanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy, art. 39 ust. 5 wskazuje natomiast, że dyrektor szkoły prowadzącej kształcenie w zawodowe, w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę, ustala zawody, w których kształci szkoła, po zasięgnięciu opinii powiatowej rady rynku pracy co do zgodności z potrzebami rynku pracy. Ponad to minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określa w drodze rozporządzenia podstawy programowe kształcenia w zawodach.
Struktura szkolnictwa zawodowego
Kształcenie zawodowe w systemie oświaty może odbywać się w formach szkolnych i pozaszkolnych (kursowych). W Polsce kształcenie zawodowe odbywa się w: trzyletniej zasadniczej szkole zawodowej, czteroletnim technikum, szkole policealnej dla osób posiadających wykształcenie średnie.
Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego
Kształcenie zawodowe w szkołach systemu oświaty jest prowadzone w zawodach ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Obecnie rozporządzenie w tej sprawie umożliwia kształcenie w 205 zawodach i 258 kwalifikacjach wyodrębnionych w zawodach. Największą popularnością cieszą się zawody: w technikum: technik informatyk, technik żywienia i usług gastronomicznych, technik ekonomista; w szkole zawodowej: mechanik pojazdów samochodowych, kucharz, fryzjer; w szkole policealnej: technik administracji, technik bezpieczeństwa i higieny pracy, technik usług kosmetycznych.
Podstawa programowa kształcenia w zawodach
Nauka w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe realizowana jest w oparciu o podstawy programowe: kształcenia ogólnego i kształcenia w zawodach. Określają one efekty kształcenia, które powinien osiągnąć uczeń kończący szkołę i uzyskujący kwalifikacje w systemie oświaty. Obecnie kwestię podstawy programowej kształcenia w zawodach reguluje rozporządzenie MEN z 7 lutego 2012 r.
Kształcenie w rzemiośle
Jednym z obszarów kształcenia zawodowego jest kształcenie w rzemiośle. Rzemieślnicy przygotowują swoich uczniów zarówno w zawodach określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (49 zawodach) jak i tych ujętych wyłącznie w klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy. Nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle pracowników młodocianych sprawuje właściwa izba rzemieślnicza lub z jej upoważnienia odpowiedni cech. Nauka zawodu przebiega w dwóch równolegle realizowanych częściach: praktycznej, zorganizowanej u pracodawcy (w zakładzie rzemieślniczym) i teoretycznej zorganizowanej w szkole zawodowej lub w ośrodku dokształcania i doskonalenia zawodowego. Po zakończeniu nauki zawodu uczeń może przystąpić do egzaminu czeladniczego przeprowadzanego przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych. Regulacje w tym zakresie zawiera rozporządzenie MEN z 14 września 2012 r. w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych. Osoby posiadające świadectwa czeladnicze mają możliwość dalszego uzupełniania kwalifikacji do poziomu technika.
Udział partnerów społecznych w dostosowaniu ofert i treści kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy
Dla zwiększenia roli pracodawców, w tym rzemieślników, w szkolnictwie zawodowym podejmowane są następujące działania:
- zorganizowano debatę na temat szkolnictwa zawodowego w kontekście większego włączenia się przedsiębiorców w proces budowania nowoczesnego systemu kształcenia zawodowego odpowiadającego na potrzeby gospodarki i rynku pracy,
- MEN zamierza zintensyfikować współpracę z organizacjami pracodawców, stowarzyszeniami zawodowymi oraz samorządem gospodarczym – posłużyć ma temu chociażby otwarty nabór ekspertów do projektu „Partnerstwo na rzecz kształcenia zawodowego. Etap 1: Forum partnerów społecznych”,
- Ministerstwu Edukacji szczególnie zależy na głosie pracodawców, w tym rzemiosła, których zaangażowanie postrzega jako gwarancję pozytywnej zmiany w systemie szkolnictwa zawodowego.
