Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw, przygotowany przez resort administracji i złożony w Sejmie w lipcu ubiegłego roku, jest wreszcie procedowany. We wrześniu trzy komisje wybrały ze swojego grona podkomisję do jego rozpatrzenia. Pod przewodnictwem Waldy Dzikowskiego, posłowie zebrali się dotychczas trzy razy, dzieląc rozpatrywaną materię ustawy na bloki tematyczne. Projekt wprowadza zmiany i regulacje w ponad 40 ustawach.
Na początku (18 lutego) pod analizę wzięto pakiet propozycji szczegółowych zmian podatkowych: w podatkach i opłatach lokalnych, w podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku od spadków i darowizn, podatku rolnym i podatku leśnym. Drugie posiedzenie podkomisji, 3 marca, poświęcono zmianom w ustawie Prawo ochrony środowiska, w zakresie wpływów z opłat za usuwanie drzew i krzewów oraz w zakresie definicji - w ustawie Prawo wodne i ustawie o ochronie przyrody; w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko w wąskim zakresie definicyjnym. Do tego bloku zmian dołączono również zmiany w ustawie o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu oraz ustawie z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących.
Na ostatnim posiedzeniu podkomisji, 17 marca, analizowane były zmiany w ustawach o samorządzie gminnym i o samorządzie powiatowym, dotyczące łączenia tych jednostek, oraz funkcjonowania związków międzygminnych, a także prowadzenia wspólnej obsługi jednostek organizacyjnych JST (gminy, powiatu województwa - nowe art.: 10a-10d usg i 6a-6d usp, 8d-8f usw). Procedowano również zmiany w szeregu ustaw szczegółowych. Kolejne, planowanie jako ostatnie z roboczych posiedzeń, odbędzie się najprawdopodobniej zaraz po Świętach Wielkiej Nocy.
Wspólna obsługa jednostek organizacyjnych JST (gminy, powiatu, województwa)
Wspólną obsługę będzie mógł zapewnić urząd gminy (powiatu), inna jej jednostka organizacyjna albo związek międzygminny (międzypowiatowy) albo związek powiatowo-gminny. Zdecyduje o tym rada gminy (powiatu). Zakres wspólnej obsługi nie będzie mógł obejmować kompetencji kierowników jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych do dysponowania środkami publicznymi oraz zaciągania zobowiązań, a także sporządzania i zatwierdzania planu finansowego oraz przeniesień wydatków w tym planie. W kontekście zakresu zadań wspólnej obsługi, pomiędzy przedstawicielami resortu finansów, administracji i prawnikami sejmowymi doszło na posiedzeniu do dyskusji dotyczącej znaczenia oraz możliwości i zasadności zamiennego stosowania pojęć: zadania / kompetencje / obowiązki. Kwestie sporne mają być rozstrzygnięte podczas narad roboczych.
Łączenie gmin i powiatów
W tym zakresie nie wprowadzono nowych zachęt finansowych do łączenia się samorządów lokalnych. Określono liczbę radnych nowo powstałej JST. Pojawiła się instytucja pełnomocnika, swoistego kierownika tego projektu, odpowiadającego za jego opracowanie, przeprowadzenie i przygotowanie nowopowstałego organizmu do czasu rozpoczęcia jego normalnego funkcjonowania. Dodano także przepisy regulujące następstwo prawne nowo powstałej jednostki oraz obowiązywanie uchwalonych dotychczas aktów prawa miejscowego i zapewniono ciągłość funkcjonowania jednostek organizacyjnych.
Związki, stowarzyszenia, porozumienia - gmin (powiatów) oraz związki powiatowo-gminne
Projekt ustawy wprowadził e=regulacje dotyczące statutów związków gmin powiatów, ale również nowej, postulowanej przez środowisko samorządowe, formy – związków powiatowo-gminnych. Związki te będą realizować zadania komplementarne na szczeblu gminnym i powiatowym. Mechanizm ich funkcjonowania będzie identyczny z mechanizmem związków międzygminnych (międzypowiatowych). Jednostki tworzące związek będą mogły przekazywać do realizacji na rzecz związku określone w statucie zadania publiczne (w tym wydawanie decyzji administracyjnych). A związek będzie wykonywał te zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Szczegółowe określenie zakresu zadań realizowanych przez związek następować będzie w statucie związku uzgadnianym z wojewodą. Związek tworzony przez powiat oraz np. 2/3 gmin z jego terenu będzie realizował zadania zarówno powiatowe, jak i gminne. Zadania gminne będą mogły być realizowane na obszarze gmin członków, natomiast zadania powiatowe w zależności od zapisów w statucie – albo na terytorium gmin członkowskich albo dla wszystkich gmin w powiecie. Powiat jako członek związku będzie decydował o tym czy przekazuje do związku całość zadania, czy też jedynie jego część (w aspekcie terytorialnym). Zaproponowane regulacje umożliwiają nie tylko tworzenia nowych związków powiatowo-gminnych, lecz także przystępowanie do obecnie funkcjonujących związków: powiat będzie mógł przystąpić do związku międzygminnego, a gmina do związku międzypowiatowego. Do ustalenia pozostawiono regulacje dotyczące reprezentacji jednostek w zgromadzeniu związku.
Jakie jeszcze zmiany zasadnicze?
Uzupełnieniem zmian wprowadzanych tzw. ustawą samorządową resortu administracji w zakresie form funkcjonowania JST, są propozycje zawarte w tzw. prezydenckiej ustawie samorządowej. O bieżącym jej etapie piszemy tutaj
