Kwestia wysokości subwencji oświatowej dla jednostek samorządu terytorialnego w kontekście zrealizowanych w latach 2018 i 2019 oraz planowanych na rok 2020 podwyżek płac nauczycielskich była głównym tematem dyskusji podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Posiedzenie odbyło się 27 listopada w Warszawie, w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Posiedzeniu współprzewodniczyli: Paweł Szefernaker, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji i Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublina.

Z ramienia Związku Powiatów Polski w posiedzeniu udział wzięli: Jan Grabkowski - Starosta Poznański, Lucyna Sokołowska - członek Zarządu Powiatu Rzeszowskiego, Rudolf Borusiewicz - dyrektor biura ZPP oraz jego zastępca Grzegorz Kubalski.

O finansowaniu oświaty

Strona samorządowa zgłosiła wniosek o pisemne dane dotyczące kalkulacji subwencji oświatowej na 2020 rok. Temat jest kontynuacją dyskusji, która miała miejsce podczas poprzedniego posiedzenia KWRiST.

Do projektu rozporządzenia mówiącym o podziale subwencji oświatowej na rok 2020 odniósł się na początku Minister Edukacji, Dariusz Piontkowski. W swojej prezentacji przypomniał, jak wyglądała subwencja w ostatnich dziesięciu latach. Zwrócił uwagę na jej wzrost w ostatnim czasie. Według zaprezentowanych przez ministra danych, w ciągu ostatniej kadencji subwencja wzrosła o ponad 9 miliardów złotych. Minister przedstawił też założenia, według których liczba etatów w stosunku do roku poprzedniego wzrośnie o 5 tysięcy. Zaznaczył jednak, że są to dane prognozowane. Poza liczbą etatów, kwestie, które wpływają na wyliczenie subwencji to wielkość oddziałów w klasach pierwszych szkół ponadpodstawowych w porównaniu z gimnazjami – minister Piontkowski zaznaczył, że klasy te są liczniejsze, to oznacza, że oddziałów będzie mniej, co z kolei wpływa na liczbę etatów realnych nauczycieli. Minister edukacji zwrócił też uwagę na nowe elementy, które przewiduje subwencja, np. finansowanie branżowych szkół II stopnia czy finansowanie zawodów o szczególnym znaczeniu dla kultury i dziedzictwa narodowego. Według danych przedstawionych w prezentacji gminy otrzymają ponad 60 procent całej subwencji, w tym także miasta na prawach powiatu, same powiaty ponad 37 procent, natomiast województwa 1,3 procenta. Dariusz Piontkowski odniósł się też do rozporządzenia o podwyższeniu płacy minimalnej od stycznia 2020 roku – w związku z jej wprowadzeniem konieczne będzie dostosowanie zasadniczej płacy nauczycieli tak, by nie narażać samorządów na wypłacanie takich dodatków wyrównawczych.

Do słów ministra odniósł się Andrzej Porawski. Zwrócił uwagę, że informacje przekazane przez stronę rządową nie mówią nic o sytuacji wydatkowej po stronie jednostek samorządu terytorialnego w oświacie. – Nasza troska o wysokość subwencji nie ma charakteru politycznego, co czasami próbuje się nam zarzucić. My widzimy, że ta kwota się zmniejsza w stosunku do naszych wydatków. W związku z tym chcielibyśmy wynegocjować z rządem powrót do sytuacji, która była w roku 2016, a która oznaczała, że subwencja pokrywała 90,4 procent wydatków płacowych, a nie 85,3 procent – mówił. – Wbrew temu co mówi premier, samorządy nie mają się tak dobrze, jak by tego oczekiwał. W tej chwili samorządy rezygnują z inwestycji. Nie dlatego, że robią na złość rządowi, ale rezygnacje z inwestycji są skutkiem zbiegu różnych okoliczności stanu naszych finansów, który w tej chwili następuje – dodał Andrzej Porawski. 

Strona rządowa skupiła się na tym, w jaki sposób kształtują się dochody samorządu terytorialnego. – Dochody samorządów w ostatnim czasie wyraźnie wzrosły. W roku 2018 to ponad 9,5 procent. To przekładając na złotówki bardzo poważne kwoty sięgające setek miliardów złotych. W związku z tym samorządy mają także możliwość zwiększenia wydatków na oświatę. Zgodnie z prawem w Polsce wydatki na oświatę pokrywane są z trzech źródeł: subwencji oświatowej, dotacje i  udział w dochodach własnych. Skoro wzrastają dochody własne samorządów, to wszyscy obywatele mają prawo oczekiwać, aby proporcjonalnie do wzrostu dochodów własnych także część oświatowa uzyskała większą część z tychże wydatków własnych – mówił Dariusz Piontkowski. Minister zwrócił uwagę na rosnące wpływy z podatków CIT i PIT. W odpowiedzi głos w dyskusji zabrał Andrzej Porawski. Argumentował, że wzrostowi uległy także wydatki płacowe samorządów. – Nasza sytuacja dochodowa składa się nie tylko ze strony dochodowej ale też wydatkowej – mówił. Do dyskusji włączył się też Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich. Nawiązał do lipcowego spotkania, kiedy strona samorządowa próbowała przekonać ministra Piontkowskiego by nie dopuścił do spadku nakładów na edukację. – Mamy dowód na to, że nakłady z budżetu państwa do samorządów na zadania edukacyjne w stosunku do budżetu państwa i do PKB niestety w ostatnich latach maleją – mówił. Jednocześnie ponowił prośbę do ministra edukacji, by zasłynął jako ten, który nie zmniejszy, a zwiększy nakłady na edukację w Polsce. Poprosił też o uwzględnienie wzrostu nakładów na płace nauczycielskie związane z podniesieniem płacy minimalnej. Marek Wójcik zwrócił też uwagę na to, że coraz większe problemy finansowe spowoduje pogarszanie się jakości edukacji w Polsce.

Minister Piontkowski zaznaczył, że rok szkoły nie współgra z rokiem budżetowym, dlatego w pewnym zakresie należy zdawać się na prognozy. Jednocześnie zgodził się z postulatem strony samorządowej, że potrzebna jest pogłębiona debata na temat całościowego systemu wynagradzania nauczycieli.

W kwestii subwencji oświatowej ze strony samorządowej głos w dyskusji zabrał również Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora biura ZPP, który przedstawił, jak sytuacja wygląda z punktu widzenia powiatów. – Od roku 2017 nastąpiło drastyczne przyspieszenie tempa pogarszania się sytuacji. Innymi słowy, dynamika zmian na lata 2017-2018 okazała się zdecydowanie gorsza niż w kilku wcześniejszych latach – mówił. Zwrócił również uwagę, że należy mieć na uwadze, że mimo, iż subwencja jest coraz większa, to także w coraz mniejszym stopniu wystarcza na pokrycie wydatków. Grzegorz Kubalski poruszył również kwestię ważnego pytania, jakim jest zwrot inwestycji, które wkłada się w oświatę. – W tej chwili inwestujemy w nauczycieli, a nie w efekty nauczania, jakie oni osiągają. A te efekty miejscami są wyjątkowo słabe – dodał. Przedstawił także perspektywę powiatów w odniesieniu do subwencji oświatowej, podkreślając, że powiaty nie posiadają zbyt dużej liczby źródeł dochodów własnych. Co więcej sytuacja wymusza na powiatach dokładanie ze środków własnych do wydatków bieżących w oświacie, a nie bardzo jest z czego dokładać. – My jako powiaty mamy mniej więcej 10 procent PIT-u, przy czym oczywiście nie dotyczy to PIT-u, który jest generowany w miastach na prawach powiatu. To oznacza tyle, że te zmiany w PIT, które były pokazywane przez pana Marka Wójcika, skutkują tym, że mniej więcej wzrost ogólny w powiatach jest o 2,5 procent w stosunku rok do roku, ale to oznacza, że mniej więcej w 60, 70 jednostkach PIT w roku przyszłym będzie nominalnie niższy niż jest w roku bieżącym. I to niestety nie jest tak, że w jednostkach, w których PIT zmaleje wydatki oświatowe nie wzrosną, bo one wzrosną wszędzie – mówił Grzegorz Kubalski.

Współprzewodniczący posiedzenia, Krzysztof Żuk wyraził uznanie za poruszenie tak ważnego tematu. Jednocześnie zwrócił się do ministra Piontkowskiego o kontynuowanie debaty na osobnym spotkaniu.

Minister edukacji narodowej w swojej wypowiedzi odniósł się do słów Grzegorza Kubalskiego. – Przypomnę, że w bieżących wydatkach oprócz wynagrodzeń dla nauczycieli są także wynagrodzenia administracji i obsługi, ale także nadpłaty powyżej średniego wynagrodzenia nauczycieli. Są także przedszkola czy remonty i wyposażenie szkół czy przedszkoli. To są wszystko elementy, które się na to składają. Jeżeli zauważamy taką sytuację, że samorządy coraz częściej dokonują nadpłat powyżej średniego wynagrodzenia nauczycieli, to można powiedzieć, że jest to decyzja własna samorządów – mówił Dariusz Piontkowski.

Głos w dyskusji ze strony samorządowej zabrał Jacek Karnowski, prezydent Sopotu. Zwrócił uwagę na bardzo ciężką współpracę z kuratoriami i ministerstwem. Mówił także o wpływach z PIT, które wbrew temu, co było wcześniej mówione nie wzrastają, a zaczynają spadać. Podkreślił również, że małe gminy i powiaty mogą w bliskiej perspektywie nie dać sobie rady. Zadał też pytanie, czy ministerstwo nie powinno wziąć na siebie pensji nauczycieli. – Nie rozmawiamy o dzieciach tak naprawdę, a za chwilę te dzieci w Warszawie, w Sopocie czy w Lublinie będą miały zupełnie inny start niż w małych gminach czy w małych powiatach wiejskich – mówił Jacek Karnowski.

Minister Piontkowski zadeklarował racjonalne podejście do sprawy sieci szkół. Zgodził się także co do tego, że wynagrodzenie nauczycieli w wielu miejscach w stosunku do rynku pracy jest niewystarczające.

Stanowisko w sprawie subwencji oświatowej zajął też Związek Gmin Wiejskich. – Nie oczekujemy, że subwencja wystarczy na wszystkie wydatki związane z oświatą, ale apelujemy, żeby przynajmniej 91, 92 procent subwencji pokrywało nam wydatki na wynagrodzenia w oświacie – mówił Stanisław Jastrzębski. Zwrócił też uwagę na duży problem demograficzny na obszarach wiejskich. Istnieją bowiem klasy, do których uczęszcza tylko kilku uczniów. Podkreślił też, że musi dokładać do wynagrodzeń dla pedagogów z dochodów własnych. Stanisław Jastrzębski mówił też o ważności tematu edukacji oraz, że Związek Gmin Wiejskich jest gotowy do konstruktywnej rozmowy.

Głos zabrał również Krzysztof Iwaniuk ze Związku Gmin Wiejskich. Zaproponował, by wrócić do kategoryzacji gmin i rozpatrywać każdą kategorię z osobna. Taki postulat złożył też na ręce ministra.

Dariusz Piontkowski wyraził otwartość do dalszych rozmów na temat subwencji oświatowej.  

Wdrażanie narzędzi do ustalania cen energii na 2020 rok

Strona rządowa przedstawiła informację na temat wprowadzenia mechanizmu do ustalania cen energii na rok 2020. Strona samorządowa zadała pytania o program „Mój prąd” – czy zakładane jest jego przedłużenie, czy przewidywane jest dofinansowanie indywidualnych magazynów energii a także jakie są prognozy wzrostu cen energii elektrycznej na 2020 rok.

Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbędzie się 18 grudnia 2019 roku. 

Projekty z opinią pozytywną:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Energii w sprawie wartości referencyjnych dla nowych i znacznie zmodernizowanych jednostek kogeneracji w roku 2020.
2. Projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie prowadzenia rejestru danych kontaktowych.
3. Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie warunków uznania odpadów za posiadające właściwości zakaźne oraz sposobu ustalania tych właściwości.
4. Projekt Strategii rozwoju województwa - Podkarpackie 2030.
5. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie sposobu udzielania dostępu do aplikacji SHRIMP.
6. Projekt dokumentu pn. Raport o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2018 roku.
7. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie doskonalenia zawodowego ratowników medycznych.
8. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy.
9. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie z dnia 8 sierpnia 2017 r. w sprawie przypadków, w których do publicznej lub niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 albo 15 lat, oraz przypadków, w których osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, może spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie na kwalifikacyjny kurs zawodowy.
10. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie konkursu na stanowisko dyrektora placówki doskonalenia nauczycieli prowadzonej przez właściwego ministra.
11. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie regulaminu pracy komisji do oceny wniosków o wpis na listę podmiotów uprawnionych do pełnienia funkcji zewnętrznego zapewniania jakości, wzoru umowy z podmiotem, któremu powierzono funkcję zewnętrznego zapewniania jakości, oraz sposobu ustalania wysokości wynagrodzenia z tytułu tej umowy.
12. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego.
13. Projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wzoru urzędowego formularza oświadczenia właściciela.
14. lub posiadacza pojazdu o wymianie drogomierza.
15. Projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie organu zobowiązanego do przechowywania oświadczenia właściciela lub posiadacza pojazdu o wymianie drogomierza oraz sposobu przekazywania tego oświadczenia.
16. Projekt rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej zmieniające rozporządzenie w sprawie właściwości miejscowej dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w sprawach z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.
17. Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wzoru dowodu osobistego, jego wydawania i odbioru oraz utraty, uszkodzenia, unieważnienia i zwrotu.
18. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniający rozporządzenie w sprawie komisji lekarskich orzekających o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej.
19. Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych.
20. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w sprawie identyfikacji spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej w systemie teleinformatycznym obsługującym zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego.
21. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów spółek kapitałowych powstałych z przekształcenia samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
22. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin.

Projekty z opinią negatywną:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie zaleceń dotyczących standardu rachunku kosztów u świadczeniodawców.
2. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę.
3. Projekt rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie granicy portu morskiego w Świnoujściu.

Do dalszych prac skierowano:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie  sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2020.