Zespół ds. reformy łowiectwa, prace nad rozszerzoną odpowiedzialnością producenta i wprowadzenie systemu kaucyjnego były dominującymi tematami podczas sierpniowego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Spotkanie odbyło się 28 sierpnia br. w siedzibie MSWiA w Warszawie.

Posiedzeniu współprzewodniczyli Tomasz Szymański, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz sekretarz strony samorządowej KWRiST Marek Wójcik.

Na początku posiedzenia Marek Wójcik odniósł się do programu „Rozświetlamy Polskę”. Zwrócił uwagę na problem, którym są promesy przekazane samorządom, które nie mają pokrycia. Marek Wójcik zobowiązał się skierować w tej sprawie pismo do KPRM z prośbą o wyjaśnienia powyższej sytuacji. Duże zdziwienie strony samorządowej wzbudza również fakt, że samorządy aplikowały o modernizację infrastruktury na rzecz dużych spółek energetycznych. To samorządy budowały tę instalację ze środków samorządowych, potem z mocy prawa przejęły to koncerny energetyczne, a teraz przy okazji samorządowych projektów, w których aplikowano o wymianę oświetlenia, prosi się je, by płaciły za wejście na słup w celu wymiany oświetlenia.

Marek Wójcik w sprawach różnych poruszył również kwestię Zespołu ds. reformy łowiectwa. Strona samorządowa stanowczo nie zgadza się, by w stosunku do jej przedstawicieli w zespole stosować jakieś wyłączenia. Strona samorządowa przekaże swoje kandydatury do Zespołu, ale nie będzie kierować się wyłączeniami.

Strona samorządowa postuluje również, by wrócić do tematu zmian w wynagradzaniu pracowników samorządowych. Zgłoszono postulat, by od 1 stycznia zaczęły obowiązywać nowe zasady. Kwestia wynagrodzeń jest bowiem kluczowa, by ratować administrację publiczną.

Wyrażono również zdziwienie, że bez udziału samorządów odbywają się spotkania Zespołu w sprawie reformy pomocy społecznej.

Stan prac nad wdrożeniem rozszerzonej odpowiedzialności producenta

Strona samorządowa zaznaczyła, że bez rozszerzonej odpowiedzialności producenta samorządy, a także ich mieszkańcy – konsumenci, nie osiągną zakładanych poziomów zbiórki selektywnej a tym bardziej recyklingu, bo nie ma ku temu narzędzi. Zwrócono także uwagę na konieczność uszczelnienia systemu. ROP ma przede wszystkim przynieść minimalizację ilości produkowanych odpadów ale również produkcję opakowań nadających się do recyklingu. Aktualnie możliwości osiągnięcia recyklingu wynoszą maksymalnie 55 procent. Odpowiedzialność na tę potrzebę jest rozszerzona o odpowiedzialność producenta, która mówi, że to producent ma zacząć minimalizować ilość produkowanych produktów i opakowań a jeśli już, to zwiększyć ilość opakowań nadających się do recyklingu. ROP nie może być przyczynkiem do tego, by dokonywać dużej rewolucji śmieciowej. Jednocześnie są już wszystkie narzędzia potrzebne do implementacji ROP i przeniesienia ich na tereny gminne. Strona samorządowa zwróciła też uwagę na formułowany niedawno brak wiary ministerstwa w podmiot publiczny jeśli chodzi o tę kwestię, co budzi niepokój. Bardzo istotne jest również to, że samorząd musi pozostać niezależny od wpływów koncernów producenckich. Burmistrz Chodzieży podkreślał, że każda regulacja musi uwzględniać wyraźną rolę samorządów. Strona samorządowa postulowała, by odbyło się spotkanie w tej sprawie, w którym udział wzięłaby również minister klimatu i środowiska. Przedstawicielka ministerstwa klimatu i środowiska mówiła, że obecnie wprowadzane rozwiązania, czyli system kaucyjny, umożliwią osiągnięcie celów selektywnej zbiórki odpadów. Przypomniała również, że od 2025 roku wytwórcy będą mieli obowiązek zebrania 77 proc. opakowań z rynku, co jest niemożliwe bez systemu kaucyjnego. System kaucyjny ma się również przyczynić pozytywnie do osiągnięcia poziomów recyklingu. Ministerstwo przyznaje, że widzi problem z osiąganiem celów recyklingu, jednak wszystkie czynniki muszą współgrać razem. „To nie jest tak, że nie mamy wiary w podmiot publiczny, natomiast chcemy tak zaproponować te rozwiązania, aby były one skuteczne. Chodzi o skuteczność w kontekście selektywnej zbiórki, osiągania celów recyklingu, osiągania celów składowania ale również skuteczne pod względem ekoprojektowania” – mówiła przedstawicielka resortu klimatu i środowiska.

Strona samorządowa podkreślała, że chodzi o przejście z fazy zbierania uwag do oceny projektu.

Wniosek strony samorządowej o przywrócenie sejmikom wojewódzkim kompetencji w zakresie Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Podczas posiedzenia Komisji pojawił się również temat możliwości przywrócenia sejmikom wojewódzkim kompetencji w zakresie Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Po odebraniu samorządom władztwa i nadzoru, wciąż wyciąga się od nich konsekwencje jeśli chodzi o te instytucje. Strona samorządowa postuluje, by przywrócić stan sprzed 2017 roku. W odpowiedzi przedstawicielka resortu zapowiedziała, że na powyższą kwestię należy patrzeć w dwóch perspektywach – regionalnej i krajowej. Rozumie stanowisko strony samorządowej jeśli chodzi o rozwój województwa ale WFOŚ pełnią istotną rolę jeśli chodzi o politykę krajową. Mówiła również o tym, że WFOŚ mają niezależność organizacyjną w stosunku do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i biorąc pod uwagę wyzwania globalne i krajowe, a także efekt synergii Ministerstwo nie widzi możliwości zmiany prawa. Zdaniem przedstawicielki resortu, obowiązujące przepisy są adekwatne. Głos w dyskusji zabrał Grzegorz Kubalski, Zastępca Dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich. Zaznaczył, że ma wrażenie deja vu stanu sprzed trzech lat. Z przykrością zauważył, że pomimo zmiany rządu, narracja pozostała taka sama, a mówi ona o tym, że rząd musi mieć nadzór nad wszystkim, bo inaczej sobie nie poradzi. Podkreślił, że właściwe jest powrócenie do kierunku decentralizacji, bo silne jest takie państwo, w którym rząd zajmuje się rzeczywiście tylko kluczowymi zagadnieniami, a nie państwo zcentralizowane, gdzie wszystko zależy od kilku osób. Strona samorządowa postulowała również do wiceministry, by nie zamykać im nadziei na kontynuację tematu i powrócenie do stanu sprzed 2017 roku.

Grzegorz Kubalski poruszył również powracający temat zmian w prawie farmaceutycznym dotyczący dyżurów aptek. Niestety ze względu na nieprecyzyjność przyjętych przepisów nie udało się rozwiązać powyższego problemu. Występuje obecnie plaga właścicieli aptek, którzy pod pozorem braku możliwości zapewnienia utrzymania dyżuru przy posiadanych zasobach pracowników, uchylają się od realizacji nałożonych na nie obowiązków w zakresie prowadzenia dyżurów. Grzegorz Kubalski przypomniał, że nastąpiło znaczące złagodzenie ciężarów tych dyżurów, bo nie są to już dyżury całonocne. Taka sytuacja wymaga pilnej zmiany legislacyjnej, ponieważ sprawa dotyczy już kilkudziesięciu powiatów.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi

Strona samorządowa wskazała na pewne ryzyka związane z wprowadzeniem systemu kaucyjnego w Polsce. Poza kwestiami związanymi z nadużyciami i defraudacją przy rozliczaniu zebranych opakowań z pobranej kaucji, pojawiły się informacje o ryzyku spadku obrotów małych sklepów związane z brakiem możliwości odzyskiwania przez konsumentów lokalnie wpłaconej kaucji. W ocenie skutków regulacji nie ma zapisanego wpływu wprowadzenia systemu kaucyjnego na JST, a takowy będzie jeśli chodzi o wpływ ekonomiczny na system gminy, a to z kolei będzie miało wpływ na mieszkańców i ich fundusze. Strona samorządowa wnosi o weryfikację kwestii związanych z niezwróconą kaucją. Im gorzej zorganizowany system kaucyjny, tym wyższy zysk dla tego, kto ten system kaucyjny będzie organizował. Zwrócono także uwagę, że system kaucyjny spowoduje, że koszt jednostkowy na odbiór jednej tony odpadów wzrośnie. Strona samorządowa zaznaczyła, że nie jest przeciwnikiem wprowadzenia systemu kaucyjnego w ogóle, ale jest przeciwnikiem systemu kaucyjnego, który spowoduje że de facto mieszkańcy będą płacić za gospodarkę odpadami więcej a nie mniej. Do wypowiedzi strony samorządowej odniosła się wiceminister klimatu i środowiska. Zaznaczyła, że ustawa o systemie kaucyjnym została przyjęta ponad rok temu znaczną większością głosów. Wymaga ona jednak poprawek, gdyż nie gwarantuje należytej kontroli państwa nad operatorami. Należy ją również poprawić by była bezpieczna w tym zakresie, by kaucja podążała za butelką. Wiceminister zaznaczyła, że ustawa jest potrzebna, by dbać o środowisko i aby doprowadzić gospodarkę Polski i Unii Europejskiej do gospodarki obiegu zamkniętego. Już w przyszłym roku przedsiębiorcy będą mieli poważne zadanie selektywnej zbiórki, a ta jest niemożliwa do osiągnięcia w systemie kolorowych pojemników. Zdaniem wiceminister ponad 85 procent społeczeństwa popiera system kaucyjny i jest bardzo duże zapotrzebowanie społeczeństwa, by ten system wprowadzić. Ministerstwo zaproponowało w ustawie zamknięty system odbioru kaucji. Istotne jest też, by system był powszechny. Wiceminister nie zgodziła się z tym, że jest to promowanie nieefektywnego systemu. Jej zdaniem system został sprawdzony we wszystkich krajach UE, które go wdrożyły i że jest to jedyny skuteczny sposób selektywnej zbiórki. Do słów wiceminister odniósł się Marek Wójcik. Zapowiedział, że opinia strony samorządowej będzie negatywna i że strona samorządowa z uporem będzie przekazywać racjonalne argumenty. Odniósł się też do wypowiedzi wiceminister co do ponad 80 procent Polaków zadowolonych z systemu kaucyjnego. W opinii Marka Wójcika może tak być pod warunkiem, że mieszkańcy wiedzą o jakim systemie kaucyjnym jest mowa. Zaznaczył też, że nie da się porównywać systemów kaucyjnych poszczególnych krajów UE, ponieważ funkcjonują one w różny sposób.

Projekty z opinią pozytywną:

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw (z uwagami)
2. Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i trybu finansowania zwrotnego w ramach realizacji przez Bank Gospodarstwa Krajowego rządowego programu popierania budownictwa mieszkaniowego oraz minimalnych wymagań dotyczących lokali powstałych przy udziale tego finansowania
3. Projekt rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zmieniającego rozporządzenie w sprawie konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury
4. Projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie Ministra Edukacji w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych
5. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych dziedzinowych gromadzonych w systemie informacji oświatowej oraz terminów przekazywania niektórych danych do bazy danych systemu informacji oświatowej
6. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw
7. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie akredytacji kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych
8. Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia „Polityki Cyfrowej Transformacji Edukacji”
9. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie zespołów ekspertów do spraw włączania kwalifikacji do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji
10. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wskaźników jakości opieki zdrowotnej

Strona samorządowa KWRiST pozytywnie zaopiniowała również projekt zmiany ustawy Kodeks Pracy odnoszący się do wydłużonych urlopów macierzyńskich dla rodziców wcześniaków.

Projekty z opinią negatywną:

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw

Do dalszych prac skierowano:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących

Wstępny termin kolejnego posiedzenia Komisji Wspólnej to 25 września.