Na ostatnim posiedzeniu zespołu KWRiST opiniowany był projekt krajowego programu ochrony powietrza. Program ma przede wszystkim doprowadzić do poprawy jakości powietrza na obszarze całej Polski, dlatego też dotyczy on bezpośrednio każdego z nas. Choroby układu oddechowego i krwionośnego są również wynikiem zanieczyszczenia środowiska. Program oczywiście sam w sobie nie poprawi parametrów powietrza, jednak ma on za zadanie określić i zanalizować przyczyny powstawania zanieczyszczeń, podsumować dotychczasowe próby poprawy zastanego stanu oraz określić bariery, które stoją na przeszkodzie wprowadzenia zmian. Należy zaznaczyć, że program jest również uwarunkowany meteorologicznie, co oznacza , że założenia programu mogą nie przynieść aż takiej poprawy efektów, bo duży wpływ mogą mieć na to stany pogody w postaci mgieł, niskiej temperatury, czy okresy bezwietrzne.
Wnioski z krajowego programu ochrony powietrza powinny być uwzględnione w projektowanych dokumentach na szczeblu lokalnym, by stanowiły spójną strategię w tym zakresie. Warto zaznaczyć, że podsumowanie wyników jakości powietrza w latach 2003-2013 pokazało widoczną poprawę. Początkowo obserwowano największy wpływ na zanieczyszczenia sektora energetyki i przemysłu, jednakże w wyniku wdrażania nowych systemów technologicznych i prawnych, niekorzystne wpływy w tym zakresie uległy znaczącej poprawie. Obecnie wzrost zanieczyszczeń płynie głównie z sektora bytowo-komunalnego oraz transportu. Chodzi tu głównie o emitory powierzchniowe, indywidualne gospodarstwa domowe, jak i emitory punktowe. W tym aspekcie dominują przede wszystkim niekorzystne piece węglowe. Źródłem wysokiego zanieczyszczenia są odpady gospodarstw domowych, które są wykorzystywane do spalania we wspomnianych piecach. Zgodnie z ustawą o odpadach wprowadzoną w 2012 roku, spalanie takich odpadów może odbywać się jedynie w spalarniach. Kontrole i kary nakładane na osoby, które wykorzystują odpady jako opał, powinny przyczynić się do redukcji tych negatywnych skutków. Drugim co do wielkości emitentem przyczyniającym się do degradacji środowiska jest sektor transportu. Według danych GUS w Polsce park samochodowy wyniósł w 2012 roku 24 875 700 sztuk samochodów, z czego ponad 75,4% stanowiły samochody osobowe. Wszystko to sprawia, że sektor ten przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza w ok 10%.
Główne bariery w procesie poprawy jakości powietrza to m.in.:
- brak działań kompleksowych w tym zakresie
- niewystarczający priorytet ochrony
- niewystarczające regulacje prawne służące ograniczeniu negatywnych emisji
- brak wsparcia finansowego projektów długofalowych
- wybór najtańszego sposobu ogrzewania przez gospodarstwa domowe
Kierunki działań to powołanie Partnerstwa na rzecz poprawy jakości powietrza, w celu podniesienia strategicznej rangi ochrony powietrza, edukacja społeczeństwa, rozwój technologii sprzyjających ograniczeniom niekorzystnych emisji i rozwój mechanizmów finansowych.
W ramach szczegółowych zagadnień, które zostaną zrealizowane w najbliższym czasie warto wymienić działania legislacyjne, które mają uregulować zagadnienia poruszane w krajowym programie ochrony powietrza. Dla gmin najważniejsza jest zmiana dotycząca wprowadzenia sankcji za brak opracowania założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz obowiązek uzgodnienia przez zarząd województwa projektów wdrożeń do tych planów. Ponadto wprowadzenie nadzoru ze strony wojewody nad terminowym przygotowaniem przez gminy założeń oraz obowiązkowe przeprowadzenie inwentaryzacji źródeł spalania na obszarze gminy.
Odnotować należy też katalog działań, które mają być wprowadzone na szczeblu regionalnym i lokalnym, należą do nich:
- opracowanie i wdrożenie koncepcji dotyczącej możliwości wykorzystania lokalnych źródeł energii
- opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego pod kątem ochrony powietrza
- modernizacja lub wymiana urządzeń w sektorze bytowo-komunalnym
- upowszechnienie odnawialnych źródeł energii
- usprawnienie systemu zarządzania ruchem
- wyposażenie służb kominiarskich, straży miejskiej w uprawnienia do kontroli stanu technicznego instalacji spalania
Projekt uzyskał pozytywną opinię Zespołu do spraw Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska w szczególności ze względu na dobrą wolę Ministerstwa Środowiska, które uznało wszystkie uwagi strony samorządowej.
