Pytanie: Przedsiębiorca na zasadzie jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzi stację kontroli pojazdów. Obecnie chce utworzyć z synem spółkę cywilną i przenieść do tej spółki wymienioną stację. Czy takie posunięcie jest możliwe bez konieczności wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru na jego wniosek i ponownego wpisania nowego podmiotu jakim byłaby spółka?
Czy wystarczy dopisać drugiego przedsiębiorcę, żądając jednocześnie dostarczenia nowego poświadczenia wydanego na spółkę cywilną dotyczącego spełniania przez stację wymogów w zakresie warunków lokalowych i wyposażenia? Czy stacja – zanim spółka uzyska nowe poświadczenie może prawnie funkcjonować na podstawie starego poświadczenia wydanego dla przedsiębiorcy zanim została zawiązana owa spółka? Czy wniesienie stacji do spółki przez dotychczasowego przedsiębiorcę wymaga nabycia prawa przez drugiego przedsiębiorcę do korzystania z tej stacji? Czy to prawo drugi z członków spółki nabywa na podstawie zawiązania spółki cywilnej?
Odpowiedź: Spółka cywilna nie ma przymiotu przedsiębiorcy. Przymiot przedsiębiorcy posiada w takim przypadku wspólnik spółki cywilnej (art. 4 ust.2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Ustawa Prawo o ruchu drogowym nie zawiera własnej definicji przedsiębiorcy co oznacza, że zastosowanie powinno w tym przypadku znaleźć właśnie przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Reasumując w przypadku zawiązania spółki cywilnej wpisowi do rejestru działalności gospodarczej regulowanej podlega każdy ze wspólników z osobna (podobnie jak ma to miejsce w przypadku prowadzenia Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). W rejestrze przedsiębiorcy powinna się pojawić informacja o prowadzeniu działalności w formie spółki cywilnej (zazwyczaj zawiązanie spółki cywilnej uwidocznione jest w firmie przedsiębiorcy). Powyższe oznacza, że przedsiębiorca uprzednio wpisany do rejestru nie podlega wykreśleniu z rejestru. Przedsiębiorca może nadal prowadzić działalność ponieważ posiada ważne poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych wydane przez dyrektora TDT. Jednocześnie powinien wystąpić o detektora TDT o zmianę decyzji poświadczenia zgodności wyposażenia i warunków lokalowych w trybie art. 155 kodeksu postępowania administracyjnego poprzez rozszerzenie uprawnień z niej wynikających o wspólnika spółki. Po zmianie decyzji wspólnik powinien wystąpić o wpis do rejestru przedsiębiorców.
Z punktu widzenia prawa cywilnego majątek spółki (w tym składniki wchodzące w skład przedsiębiorstwa np. stacji kontroli pojazdów) ma charakter tzw. wspólności łącznej. Wspólność łączna oznacza, że każdy wspólnik jest współwłaścicielem majątku jako całości, jak też każdej rzeczy i prawa tworzących tę całość. Unormowania wynikające z prawa cywilnego nie mają jednak wpływu na obowiązki wspólników spółki wynikających z prawa administracyjnego. Procedura administracyjna nie zna instytucji przejścia z mocy prawa (np. w wyniku zawarcia umowy spółki cywilnej) praw i obowiązków wynikających z decyzji administracyjnej na inne osoby, niż oznaczone w decyzji jako strony postępowania. W uzasadnieniu do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 kwietnia 2009 r. I OSK 883/2008 LexPolonica nr 2305525 wskazano, że „słusznie autor skargi kasacyjnej zarzuca Sądowi I instancji błędne przyjęcie, że do zakresu kompetencji Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego należy jedynie sprawdzenie i potwierdzenie czy stacja kontroli pojazdów jest przygotowana pod względem lokalu i sprzętu do przeprowadzenia badań technicznych bez odniesienia do podmiotu prowadzącego stację, czyli do przedsiębiorcy. (…) Poświadczenie, o którym stanowi art. 83 ust. 3 pkt 5 ustawy ma ścisły związek z bezpieczeństwem ruchu drogowego i stanowi dowód tego, że działalność podmiotu, któremu poświadczenie zostało wydane spełnia wymagania określone przepisami prawa.
Należy zwrócić uwagę, że wskazany powyżej art. 83 ust. 3 określa wymogi, które musi spełnić przedsiębiorca, aby mógł prowadzić stację kontroli pojazdów. Nie można interpretować punktu 5 ust. 3 art. 83 w oderwaniu od zdania 1 tego przepisu. Każdą normę prawną należy odczytywać zgodnie z jej brzmieniem wynikającym z treści całej normy, a nie jej poszczególnych punktów. Przy takiej interpretacji przepisu art. 83 ust. 3 należy dojść do wniosku, że Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego przed wydaniem poświadczenia, o którym stanowi art. 83 ust. 3 pkt 5 ustawy ma obowiązek sprawdzenia, czy przedsiębiorca jest uprawniony do wystąpienia z wnioskiem o wydanie poświadczenia. Z treści przepisu art. 83 ust. 3 zd.1 ustawy w sposób jasny wynika, że dotyczy wymogów stawianych przedsiębiorcy, a nie stacji kontroli pojazdów.” Powołana sprawa dotyczyła innego stanu faktycznego ale Sąd rozpatrywał w niej skutki prawne sprzedaży przedsiębiorstwa (stacji kontroli pojazdów).
Oczywiście znana jest praktyka wydawania decyzji administracyjnych gdzie jako stronę oznacza się spółkę cywilną (dotyczy to również decyzji wydawanych przez dyrektora TDT), taka praktyka jest jednak nieprawidłowa. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 marca 2007 r. VI SA/Wa 2305/06 LexPolonica nr 1243492, wskazano, że firma prowadzona przez osobę fizyczną nie może być stroną postępowania administracyjnego.
W kwestii skutków prawnych zawiązania spółki cywilnej wypowiedział się również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 maja 2008 r. sygn. II GSK 106/08 http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/64CB37B3DC. Sprawa dotyczyła co prawda wykonywania działalności gospodarczej na podstawie licencji wydanej na rzecz jednego wspólnika ale uzasadnienie może być przydatne również przy interpretacji dotyczącej przepisów ustawy o działalności regulowanej.
