Czy podstawowa stacja kontroli pojazdów jest uprawniona do prowadzenia okresowych badań technicznych pojazdów spełniających wymagania stawiane przez ustawę z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług pojazdom, których konstrukcja wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą?
Odpowiedź: W obowiązującym stanie prawnym w ramach okresowego badania technicznego nie jest weryfikowane spełnianie przez pojazd warunków określonych w przepisach o VAT, a zatem okoliczność ta pozostaje bez wpływu na właściwość stacji kontroli pojazdu.
Uzasadnienie: Wyrażona w pytaniu wątpliwość jest konsekwencją zmian w systemie prawa wprowadzonych przez ustawę z dnia 7 lutego 2014 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Dodany mocą tej ustawy do ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku o towarów i usług art. 86a w swoim art. 4 pkt 2 wskazuje, że pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika (z odpowiednimi skutkami podatkowymi wynikającymi z tego faktu) w szczególności wówczas, jeżeli konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne. Ust. 9 tego samego artykułu zawiera katalog takich pojazdów. Obejmuje on:
1) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:
a) klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub
b) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków;
2) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;
3) pojazdy specjalne, które spełniają również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń:
a) agregat elektryczny/spawalniczy,
b) do prac wiertniczych,
c) koparka, koparko-spycharka,
d) ładowarka,
e) podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,
f) żuraw samochodowy
- jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym.
O ile spełnienie wymagań dla pojazdów samochodowych wymienionych powyżej w pkt 3 stwierdzane jest – na potrzeby podatkowe – na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, to w odniesieniu do pojazdów wymienionych w pkt 1 i 2 wymagane jest dodatkowe badanie techniczne przeprowadzone przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez tę stację oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań (art. 86a ust. 10 ustawy o VAT). Warto w tym miejscu wskazać, że Minister Infrastruktury i Rozwoju nie zdążył z nowelizacją rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 roku w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach, co powoduje że nie jest jasne jaką postać ma mieć owa „odpowiednia adnotacja” (dotychczasowa adnotacja VAT odwołuje się do nieaktualnych przepisów).
Postawiony przez ustawę o VAT wymóg przeprowadzenia dodatkowego badania technicznego przez okręgową stację kontroli pojazdu pozostaje jednak bez wpływu na miejsce dokonywania okresowego badania technicznego. Wynika to z faktu, że w zakresie okresowego badania technicznego pojazdu mieści się weryfikacja spełniania przez pojazd warunków wynikających z ustawy o VAT. Zakres ten określony jest przez przepisy rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 czerwca 2012 roku w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach. Co prawda §1 pkt 1 lit. a wzmiankowanego rozporządzenia wskazuje, że badania techniczne polegają w szczególności na sprawdzeniu, czy pojazd odpowiada warunkom technicznym określonym w ustawie o VAT, lecz późniejsze przepisy jednoznacznie wskazują, że pozostaje to domeną dodatkowego badania technicznego. Zakres okresowego badania technicznego obejmuje bowiem jedynie (por. §2 rozporządzenie):
1) identyfikację pojazdu;
2) sprawdzenie dodatkowego wyposażenia pojazdu;
3) sprawdzenie i ocenę prawidłowości działania poszczególnych zespołów i układów pojazdu, w szczególności pod względem bezpieczeństwa jazdy i ochrony środowiska;
4) sprawdzenia warunków dodatkowych dla:
a) autobusów,
b) pojazdów samochodowych przeznaczonych do wykonywania czynności na drodze oraz innych pojazdów samochodowych, na które ze względu na bezpieczeństwo ruchu należy zwracać szczególną uwagę,
c) samochodów ciężarowych przystosowanych do przewozu osób,
d) pojazdów przystosowanych do zasilania gazem,
e) pojazdów długich i ciężkich,
f) pojazdów wolnobieżnych, w tym ciągników rolniczych.
Zbadanie spełnienia warunków wynikających z ustawy o VAT nie jest zatem przedmiotem okresowego badania technicznego i warunki te nie powinny być w ramach tego badania weryfikowane. Sytuacja w tym zakresie jest zatem odmienna np. od dotyczącej pojazdów wyposażonych w zaczep – wynika to jednak z faktu, że badanie w tym zakresie jest wskazane w zakresie badania okresowego (por. §6 ust. 8 rozporządzenia oraz poz. 6.1.10 i 10.6 tabeli z działu I załącznika nr 1 do rozporządzenia- wymagań dotyczących kontroli oraz wytycznych dotyczących oceny usterek podczas przeprowadzania okresowego badania technicznego pojazdu).
Wykładnię taka potwierdza pośrednio brzmienie art. 86a ust. 11 ustawy o VAT określającym konsekwencje wprowadzenia zmian, w wyniku których pojazd przestaje spełnić wymagania zawarte w ustawie. Konsekwencje podatkowe takiej zmiany są wiązane co do zasady z datą wprowadzenia zmian. Jeśli jednak nie można określić tego dnia skutki rozciągane są na okres od chwili pierwszego odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych z danym pojazdem, nie zaś z ostatnim okresowym badaniem technicznym – co byłoby naturalne, w sytuacji gdyby badanie to obejmowało weryfikację obowiązywania przepisów o VAT.
Skoro zatem w ramach okresowego badania technicznego nie jest weryfikowane spełnianie przez pojazd warunków określonych w przepisach o VAT, to okoliczność ich spełniania pozostaje bez znaczenia dla określenia, jaka stacja kontroli pojazdów jest uprawniona do przeprowadzenia okresowego badania technicznego. Może to być również podstawowa stacja kontroli pojazdów – chyba że z przepisów odrębnych wynika wyłączność stacji okręgowej.
Z tego względu udzielono odpowiedzi jak na wstępie.
