Samorządowe instytucje kultury działają na podstawie ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Podlegają wpisowi do rejestru prowadzonego przez organizatora kultury i z tą chwilą uzyskują osobowość prawną.

Instytucja samodzielnie gospodaruje przydzieloną i nabytą częścią mienia oraz prowadzi samodzielną gospodarkę w ramach posiadanych środków, kierując się zasadami efektywności ich wykorzystania. Pokrywa koszty bieżącej działalności i zobowiązania z uzyskanych przychodów.

Źródłami przychodów instytucji kultury są natomiast wpływy z prowadzonej działalności, w tym z najmu i dzierżawy składników majątkowych oraz ze sprzedaży składników majątku ruchomego z wyjątkiem zabytków, dotacje z budżetu, a także środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł. Wysokość rocznej dotacji na działalność instytucji kultury ustala jej organizator. Samorządowa instytucja kultury jest więc gminną osobą prawną, ma przyznane przepisami prawa różnorodne własne prawa i obowiązki, określające jej podmiotowość prawną: obowiązki podatkowe, obowiązki pracodawcy , samodzielność w zakresie umowy rachunku bankowego. Reprezentowana jest przez dyrektora, zawiera również umowy cywilnoprawne o świadczenie usług.

Opisany stopień majątkowego i prawnego wyodrębnienia instytucji kultury z tworzącej tę instytucję jednostki samorządowej, uprawnia do stwierdzenia , że obiektywnie wypełnia definicję działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Funkcjonuje ona samodzielnie w zakresie działalności statutowej na własny rachunek. Oznacza to, że Wnioskodawca i powołane przez niego samorządowe instytucje kultury, wpisane do gminnego rejestru gminnych osób prawnych, nie powinny zostać zarejestrowane dla celów rozliczeń z tytułu VAT jako jeden podatnik VAT i w rezultacie nie powinny posługiwać się numerem NIP nadanym gminie.

Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 15 lutego 2012 r. sygn. I SA/Po 791/11

Źródło: Orzecznictwo NSA