Wojewoda Zachodniopomorski wydał rozstrzygnięcie nadzorcze w przedmiocie konieczności przedstawiania niektórych uchwał tworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego organizacjom związkowym celem wyrażenia przez nie opinii. Wiele takich sytuacji występuje w obszarze prawa oświatowego.
W opisywanej sprawie, rozstrzygnięcie nadzorcze, którym stwierdzono nieważność jednej z uchwał, dotyczyło określenia rodzaju świadczeń oraz warunków i sposobu ich przyznawania w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli. Taki akt jest podejmowany na podstawie art. 72 ust. 1, stanowiący w tym obszarze wyłączne upoważnienie ustawowe. Wykonanie zadania nałożonego przez ustawodawcę wymaga ścisłego przestrzegania jego formy i zakresu, jako że uchwała, o której mowa, stanowi akt prawa miejscowego.
Obok funkcjonuje także inny zbiór przepisów - ustawa o związkach zawodowych. Na mocy jej art. 19 ust. 1, organizacja związkowa ma prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych. Kolejno, w ust. 2 przekazano, że organy na różnych szczeblach (także organy jednostek samorządu terytorialnego), kierują założenia czy projekty takich aktów do odpowiednich władz statutowych tego typu organizacji, które to z kolei w wyznaczonym terminie przedstawiają swoje zastrzeżenia.
We wspomnianym wyżej przepisie Karty Nauczyciela nie znajdujemy wyrażonego bezpośrednio nakazu poddania uchwały konsultacjom ze związkami zawodowymi. Nie zmienia to jednak faktu, że z uwagi na formę i zakres poruszonych zagadnień, tego typu uchwała mieści się w kategorii źródeł prawa podlegających opiniowaniu. Mowa bowiem o akcie dotyczącym pracy, oddziałując na sytuację pracowników i obejmując obszar ich praw. Świadczy to o tym, że po stronie organu prowadzącego istniał obowiązek przedstawienia projektu związkom zawodowym. Analiza przepisów ustawy poświęconej ich działaniu, prowadzi do wniosków, że w obszarze podlegającym konsultowaniu ze wspomnianymi organizacjami znajdują się aspekty takie, jak obrona praw, interesów zawodowych i socjalnych ludzi pracy, obrona ich godności, interesów materialnych i moralnych, zbiorowych i indywidualnych, jak również tworzenia korzystnych warunków pracy, bytu i wypoczynku.
Pominięcie etapu przedstawienia tego typu projektu związkom zawodowym jest istotnym naruszeniem prawa. Świadczy o tym chociażby przywołana przez Wojewodę uchwała siedmiu sędziów SN (sygn. akt I PZP 2/93). Sąd ten nadmienił, że przypadek, w którym "świadomie i celowo pominięto w opiniowaniu projektu uchwały organu [...] związki zawodowe, nie może być potraktowany inaczej, jak tylko naruszenie prawa [...] dające podstawę do stwierdzenia nieważności uchwały i wyeliminowania jej z obrotu prawnego.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Zachodniopomorskiego z 24 czerwca 2025 r. (sygn. P-1.4131.218.2025.AA)
