WSA: Zmiana decyzji przyznającej świadczenie rodzinne, podobnie jak decyzja w sprawie uchylenia takiego świadczenia, nie działa wstecz. Jej skutki dotyczą tylko przyszłości, a wywołujące skutek wsteczny uchylenie czy zmiana wcześniejszej decyzji nie są możliwe.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wydał wyrok, w którym wyjaśniono, jaki wpływ na bieżącą sytuację osoby korzystającej ze świadczenia rodzinnego może mieć wydanie decyzji uchylającej lub zmieniającej. Sprawa, którą ów wyrok zakończył, trafiła na wokandę w związku ze skargą na decyzję samorządowego kolegium odwoławczego. W ten sposób utrzymana została decyzja, na mocy której zmieniono decyzję przyznającą świadczenie pielęgnacyjne w części dotyczącej okresu jego przyznania. Po ustaleniu stanu faktycznego, prawo do świadczenia zostało przyznane tylko w odniesieniu do okresu sprzed dwóch lat od wydania tej decyzji. Ustalono również, że za okres późniejszy świadczenie nie przysługuje. Za koniec okresu przysługiwania pomocy uznano dzień, w którym skarżąca miała zaprzestać sprawowania opieki nad członkiem rodziny.
Istotnie, zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, właściwy organ oraz wojewoda mogą zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną bez zgody strony, jeżeli zachodzą przesłanki takie, jak zmiana sytuacji rodzinnej lub dochodowej, nabycie prawa do świadczeń w innym państwie, nienależne pobranie świadczeń czy wystąpienie innych istotnych okoliczności. Sąd w uzasadnieniu swojego wyroku, powołując się przy tym na dotychczasowe orzecznictwo, zwrócił jednak uwagę na charakter decyzji o uchyleniu lub zmianie decyzji przyznającej zasiłek rodzinny (w tym - jak w tym przypadku - pielęgnacyjny). Decyzja taka, zdaniem Sądu, jest tzw. decyzją konstytutywną. Oznacza to, że jej skutki rozciągają się wyłącznie od chwili obecnej na przyszłość. Niemożliwe jest zatem zmienianie w ten sposób decyzji pierwotnej, czyli działanie ze skutkiem wstecznym. Przepis art. 32 ust. 1 ustawy nie pozwala na to, aby ponownie ustalać okres przyznania świadczenia inaczej niż wynikało to z "oryginalnej" decyzji, a okres ten upłynął.
Oznacza to, że o ile decyzja podejmowana na tej podstawie prawnej może uchylić prawo do dalszego pobierania świadczenia, to w odniesieniu do przeszłości zastosowanie może znaleźć tylko inna instytucja przewidziana prawnie. Sięga się wtedy do art. 30 stanowiącego o świadczeniach pobranych nielegalnie. Organy, które w trybie art. 32 ust. 1 skracały miniony okres, na który przyznano w przeszłości prawo do świadczenia, postąpiły niezgodnie z prawem. O ile bowiem przepis ten istotnie jest wyjątkiem od tzw. zasady trwałości decyzji ostatecznych, to można go interpretować tylko ściśle, a miejsca na wykładnię rozszerzającą - nie ma.
Wyrok WSA w Łodzi z 7 listopada 2025 r. (sygn. II SA/Łd 125/25) - orzeczenie nieprawomocne
Źródło: CBOSA
