Publikacja Głównego Urzędu Statystycznego „Kultura i dziedzictwo narodowe w 2023 r.” przedstawia szczegółowy obraz stanu kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w Polsce. Analiza obejmuje takie aspekty jak liczba instytucji kultury, dostępność wydarzeń kulturalnych, udział społeczeństwa w kulturze, a także nakłady finansowe przeznaczone na te cele. Rok 2023 przyniósł wiele wyzwań, ale także interesujących tendencji, które pokazują zmieniające się nawyki i preferencje Polaków związane z uczestnictwem w życiu kulturalnym.
Liczba instytucji kultury
W 2023 roku GUS odnotował wzrost liczby instytucji kulturalnych, w tym bibliotek, domów kultury, muzeów oraz teatrów. W Polsce funkcjonowało 8261 bibliotek publicznych, co oznacza stabilizację w porównaniu do lat ubiegłych. Szczególnie istotny jest rozwój bibliotek cyfrowych oraz rosnące zainteresowanie ich zasobami online, które stały się istotnym elementem kulturalnego pejzażu, zwłaszcza po pandemii COVID-19. Coraz więcej bibliotek oferuje dostęp do cyfrowych książek, czasopism i audiobooków, co poszerza ich zasięg i dostępność dla osób z różnych regionów kraju.
W raporcie podkreślono także znaczenie muzeów, których w 2023 roku działało w Polsce 953. Wystawy czasowe oraz działalność edukacyjna stanowią ważny element kształtowania świadomości narodowej i historycznej, szczególnie w kontekście obchodów ważnych rocznic i wydarzeń historycznych. Muzea w Polsce przyciągnęły w minionym roku 38 milionów odwiedzających, co wskazuje na rosnące zainteresowanie tego typu formą spędzania wolnego czasu.
Uczestnictwo w kulturze
Raport GUS zwraca uwagę na zmieniające się wzorce uczestnictwa w kulturze. Wzrost popularności wydarzeń online, które zyskały na znaczeniu w czasie pandemii, wciąż się utrzymuje. Teatry, filharmonie i kina, mimo ponownego otwarcia, muszą konkurować z rosnącą liczbą treści dostępnych na platformach streamingowych. W 2023 roku funkcjonowało 458 kin, a liczba wyświetlonych seansów sięgnęła ponad 1,5 mln. Jednak zmniejszona frekwencja kinowa w porównaniu do okresu sprzed pandemii pokazuje, że część widzów wciąż woli dostęp do filmów w domowym zaciszu.
W teatrach i instytucjach muzycznych odnotowano spadek liczby przedstawień na żywo, ale w zamian za to rozwinięto działalność w zakresie transmisji online i retransmisji spektakli. Publiczność teatralna, mimo to, powoli wraca do tradycyjnych form uczestnictwa w kulturze, a niektóre spektakle ponownie cieszą się wysoką frekwencją.
Wydatki na kulturę
Finansowanie kultury w Polsce w 2023 roku pochodziło zarówno z funduszy publicznych, jak i prywatnych. Według GUS, wydatki na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego wyniosły 5,6 mld zł. Szczególnie dużo środków skierowano na modernizację infrastruktury kulturalnej oraz projekty wspierające cyfryzację zasobów. Samorządy lokalne odegrały kluczową rolę w finansowaniu instytucji kulturalnych, zwłaszcza tych działających w mniejszych miejscowościach.
Wzrost nakładów na kulturę nie dotyczył tylko sektora publicznego. Coraz większą rolę odgrywa także wsparcie prywatne, w tym sponsorzy, fundacje i darczyńcy indywidualni. Przykładem mogą być działania na rzecz renowacji zabytków czy wsparcie dla instytucji artystycznych, które organizują międzynarodowe festiwale i wydarzenia kulturalne.
Ochrona dziedzictwa narodowego
Ochrona dziedzictwa narodowego jest jednym z kluczowych elementów omawianych w publikacji GUS. Z raportu wynika, że w 2023 roku w Polsce pod ochroną znajdowało się ponad 78 tysięcy zabytków, z czego większość stanowią obiekty nieruchome, takie jak budynki, zamki czy pałace. GUS zwraca uwagę na rosnące nakłady na ich konserwację oraz inwestycje mające na celu ich adaptację do nowych funkcji, co pozwala na ich lepsze wykorzystanie w turystyce i edukacji.
Istotnym elementem ochrony dziedzictwa narodowego są także działania związane z digitalizacją zasobów muzealnych i archiwalnych. Dzięki temu coraz więcej cennych zabytków oraz dokumentów historycznych staje się dostępnych online, co nie tylko chroni je przed zniszczeniem, ale także ułatwia ich popularyzację wśród szerokiej publiczności.
Z całą publikacją można zapoznać się na stronie Głównego Urzędu Statystycznego.
Źródło: GUS
