W ostatnich latach polska kadra akademicka wykazuje dwa wyraźne trendy. Z jednej strony liczba etatów nauczycieli akademickich oraz nadawanie stopni i tytułów naukowych (doktor, doktor habilitowany, profesor) pozostają względnie stabilne. Z drugiej strony, liczba doktorantów drastycznie spadła. W ciągu dekady liczba osób na studiach doktoranckich zmniejszyła się o ponad połowę – z 43,3 tys. w 2013 roku do 20,5 tys. w 2023 roku. Spadek ten jest wynikiem zarówno malejącej liczby studentów w Polsce, jak i reform mających na celu poprawę jakości kształcenia doktoranckiego, co automatycznie ograniczyło liczbę miejsc na tych studiach.
Jak czytamy w najnowszym raporcie PIE - całkowita liczba nauczycieli akademickich (mogą być nimi także osoby bez tytułu naukowego, a jedynie z tytułem magistra lub równorzędnym) jest od dekady stabilna: utrzymuje się w przedziale 94-95 tys. osób. Liczba studentów przypadających na jednego nauczyciela akademickiego zmniejsza się (ze względu na spadek liczby studentów) i w 2022 r. wynosiła 13,3 (według danych Eurostatu). Stosunek ten pozostaje jednak na tyle wysoki, że Polska plasuje się pod tym względem w dolnej połowie rankingu państw UE, ale jest lepszy niż średnia dla państw OECD.
Na uwagę zasługuje rosnący średni wiek kadry akademickiej. Z jednej strony przybywa akademików w wieku powyżej 40 lat, a z drugiej zmniejszają się zasoby młodych nauczycieli akademickich. Choć zmniejszanie napływu nowych młodych pracowników do tego sektora może być uzasadnione spadkiem liczby studentów, to trend ten może mieć także niekorzystne skutki w postaci ograniczenia zasobów młodych badaczy, którzy przyczynialiby się do rozwoju naukowego.
Liczba zagranicznych nauczycieli akademickich w Polsce pozostaje na relatywnie stałym poziomie, utrzymując się od prawie dziesięciu lat w przedziale od 2 do 2,5 tys. osób. Według danych za 2022 r., w polskich uczelniach 13 wynosi średnia liczba studentów przypadających na jednego nauczyciela akademickiego w Polsce (dane za 2022 r.) o 23 tys. spadła liczba doktorantów w Polsce w ostatniej dekadzie istnieje 2,57 tys. etatów obsadzonych przez nauczycieli akademickich spoza Polski (co stanowi niecałe 3 proc. ogółu etatów nauczycieli akademickich). Ponad 25 proc. z nich pochodzi Ukrainy. Stosunkowo licznie reprezentowane wśród akademików są też Indie, Włochy, Niemcy i Białoruś.
Eksperci zwracają uwagę, że poprawia się udział stopni naukowych profesora belwederskiego nadawanych kobietom w ogóle przyznawanych profesur, podobnie jest z habilitacjami. W okresie 2010-2019 tylko w trzech latach odsetek tytułów profesora nadanych kobietom przekroczył 30 proc. Natomiast w latach 2020-2022 odsetek ten wynosi co rok ok. 37 proc. Najwyższy odsetek kobiet, które uzyskały stopień doktora habilitowanego odnotowano w 2019 r. – 49,6 proc. Później nastąpił lekki spadek i w 2022 r. udział habilitacji otrzymanych przez naukowczynie wyniósł 45,7 proc., natomiast jeszcze dekadę temu było to ok. 40 proc. Odsetek doktoratów obronionych przez kobiety w ogóle uzyskiwanych stopni doktora już od kilkunastu lat przekracza 50 proc.
Źródło: PIE
