Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej gościło burmistrza miasta Esens Haralda Hinrichsa wraz z żoną Nataschą. Przybyli oni, na zaproszenie metropolity przemyskiego abpa Adama Szala, na ceremonię beatyfikacyjną Sług Bożych Wiktorii i Józefa Ulmów oraz ich dzieci, jako przedstawiciele społeczności, z której pochodził Eilert Dieken – człowiek, który wydał wyrok śmierci na Rodzinę Ulmów i Żydów, którym Wiktoria i Józef udzielili schronienia pod swoim dachem.

Włodarz Esens tragiczną historię Rodziny Ulmów i ich żydowskich lokatorów poznał rok temu, podczas spotkania ze znakomitym polskim dokumentalistą Mariuszem Pilisem, który w tamtym czasie pracował między innymi w Esens nad swoim najnowszym filmem „Historia jednej zbrodni”. Ich rozmowa na temat „kata z Markowej”, który po II wojnie światowej wiódł spokojne życie w Esens oraz deklaracja niemieckiego samorządowca o otwartości na współpracę z Markową zostały udokumentowane w filmie, który wszedł na ekrany polskich kin 9 czerwca 2023 roku. Włodarz Esens szczerze zainteresował się niechlubną kartą z życiorysu Eilerta Diekena. Pół roku później wraz z żoną przyjechali do Markowej, aby zmierzyć się z trudną historią. Małżonkowie Hinrichs oddali hołd Rodzinie Ulmów przy ich grobie na cmentarzu parafialnym i przed pomnikiem w Sadzie Pamięci, a także z zainteresowaniem zwiedzili Muzeum Polaków Ratujących Żydów, którego Ulmowie są patronami. Poruszony wizytą w Markowej Harald Hinrichs wyraził chęć zachowania dla pamięci potomnych zbrodni, jakiej dopuścił się w Markowej jego krajan. Od tego czasu pozostawał w stałym kontakcie ze stroną polską.

Link do filmu: https://www.youtube.com/watch?v=0PgWDu7ZHdE

Kolejnym krokiem na drodze współpracy był udział małżonków Hinrichs we mszy świętej beatyfikacyjnej Rodziny Ulmów oraz spotkanie w skansenie z przedstawicielami markowskich muzeów, samorządu gminnego i powiatowego, Akcji Katolickiej oraz szkoły. Rozmowę poprowadził dyrektor Muzeum Polaków Ratujących Żydów Waldemara Rataj, a uczestniczyli w niej między innymi wójt gminy Markowa Mirosław Mac, starosta łańcucki Adam Krzysztoń, członkowie Towarzystwa Przyjaciół Markowej na czele z prezesem Marią Ryznar-Fołtą, przewodnicząca Akcji Katolickiej Czesława Balawejder oraz dyrektor Szkoły Podstawowej Andrzej Markuszka.

W trakcie rozmowy poruszono szereg ważnych tematów z punktu widzenia zbudowania i sformalizowania podstaw współpracy na poziomie samorządów, muzeów i instytucji pamięci, parafii oraz szkół, której efektem byłyby między innymi wymiany młodzieży szkolnej, wizyty studyjne pracowników instytucji kultury, w tym w szczególności obydwu muzeów współdziałających w ramach konfederacji muzealnej; Muzeum Polaków Ratujących Żydów oraz Muzeum Wsi Markowa z Muzeum Żydów w Esens oraz seminaria i konferencje.
Niemiecki samorządowiec zadeklarował, że kluczowym zadaniem dla niego jest uzupełnienie ekspozycji August-Gottschalk-Haus w Esens o historię Rodziny Ulmów, a także Goldmanów, Gruenfeldów, Didnerów i innych Żydów, którzy w czasie II wojny światowej żyli w Markowej.
Podejście do trudnej historii, która na zawsze połączyła Markową i Esens, ma być oparte na pracy na polu kultury pamięci i edukacji.
Przedstawiciele obydwu społeczności wyrazili dużą nadzieję na współpracę, która ma przyczynić się do tego, aby tragedia Rodziny Ulmów, która wstrząsnęła mieszkańcami Markowej i pozostawiła w ich sercach i umysłach trwały ślad, już nigdy i nigdzie się nie powtórzyła.

Źródło: PPB