W związku z agresją Rosji na Ukrainę i napływem do Polski uchodźców z terytorium państwa ukraińskiego Ministerstwo Edukacji i Nauki podjęło szereg działań mających na celu ułatwienie funkcjonowania ukraińskich dzieci w polskich szkołach oraz zatrudniania obywateli Ukrainy. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje w tym zakresie.

Ułatwienie zatrudniania kadry pedagogicznej i pomocy nauczyciela w szkołach

W szkołach i w przedszkolach, w których utworzono dodatkowe oddziały w związku z przyjęciem dzieci i uczniów przybyłych z terytorium Ukrainy:

• w roku szkolnym 2021/2022 dyrektor może przydzielić nauczycielowi, za jego zgodą, godziny ponadwymiarowe w wymiarze wyższym niż 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć;
• dyrektor szkoły może zatrudnić nauczycieli korzystających z uprawnień do świadczenia kompensacyjnego bez zawieszenia prawa do tego świadczenia.

Pracę na stanowisku pomocy nauczyciela, o której mowa w art. 165 ust. 8 ustawy – Prawo oświatowe, może podjąć nauczyciel korzystający z uprawnienia do świadczenia kompensacyjnego, bez zawieszenia prawa do tego świadczenia; z tej możliwości mogą skorzystać nauczyciele znający język, którym posługują się dzieci i młodzież przybywająca z Ukrainy.

W roku szkolnym 2021/2022 pracę na stanowisku pomocy nauczyciela, o którym mowa w art. 165 ust. 8 ustawy – Prawo oświatowe, mogą podjąć osoby niebędące obywatelami polskimi, które posiadają znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, bez konieczności potwierdzenia znajomości języka polskiego wymaganymi dokumentami.

Zatrudnianie obywateli Ukrainy na stanowisku nauczyciela

Obywatele Ukrainy mogą być zatrudniani na stanowisku nauczyciela na podstawie przepisów ustawy – Karta Nauczyciela. Zgodnie z art. 38 i art. 39 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest lub był uznawany za legalny udziela się, na jego wniosek, zezwolenia na pobyt czasowy. Obywatel Ukrainy, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy, może podejmować pracę w Rzeczypospolitej Polskiej bez zezwolenia na pracę. W przypadku ubiegania się o pracę na stanowisku nauczyciela, obywatela Ukrainy będą obowiązywały takie same wymogi jak obywatela Polski. Jeżeli osoba, która uzyskała kwalifikacje do wykonywania zawodu nauczyciela w Ukrainie, chce w Polsce podjąć pracę w tym zawodzie, musi dokonać uznania zagranicznego dyplomu, aby następnie móc się ubiegać o uzyskanie uprawnień zawodowych, zgodnie z przepisami określającymi zasady wykonywania tego zawodu w Polsce. Obywateli Ukrainy można zatrudnić w publicznych szkołach lub placówkach w Polsce zgodnie z przepisami ustawy – Karta Nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas nieokreślony.

Obywatele Ukrainy mogą być zatrudniani w szkole także na podstawie art. 15 ustawy – Prawo oświatowe. W tym przypadku nie jest wymagane spełnianie przez zatrudnianą osobę wymagań kwalifikacyjnych, a jedynie posiadanie odpowiedniego przygotowania, które ocenia dyrektor szkoły. Dyrektor szkoły może uznać przygotowanie za właściwe nawet w przypadku braku nostryfikacji dyplomu.

Uznawanie kwalifikacji nauczycieli z Ukrainy

Kwalifikacje nauczycieli zatrudnianych w Polsce określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2020 r. poz. 1289).

Dyplomy uzyskane na Ukrainie do 20 czerwca 2006 r. są uznawane za równoważne z ich polskimi odpowiednikami. Potwierdzenie uznania równoważności dyplomu można uzyskać występując do Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej z prośbą o wydanie imiennego zaświadczenia lub opinii ogólnej o dyplomie.

Dyplomy uzyskane na Ukrainie po 20 czerwca 2006 r. wymagają potwierdzenia ich równoważności z polskim odpowiednikiem w drodze nostryfikacji. Nostryfikacji dokonują uprawnione uczelnie. Uczelnia ma 90 dni na uznanie dyplomu, jednakże jest to termin maksymalny (do terminu nie wlicza się przedłożenia tłumaczeń dokumentów, ewentualnych egzaminów lub praktyk). Wymóg opłaty nostryfikacyjnej wynika z ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce i wynosi max. 50 proc. wynagrodzenia profesora (3205 zł). Uczelnia może podjąć decyzję o zwolnieniu z opłat.
Więcej informacji o uprawnionych uczelniach do uznawania dyplomów można uzyskać pod adresem www.polon.nauka.gov.pl.

Nauczyciele, którzy prowadzą dodatkowe zajęcia z języka polskiego dla uczniów z zagranicy powinni posiadać kwalifikacje do nauczania języka polskiego. Powyższe zajęcia dla młodszych uczniów mogą prowadzić także nauczyciele posiadający kwalifikacje do prowadzenia zajęć z edukacji wczesnoszkolnej.

Dodatkowe zajęcia nauki z języka polskiego dla uczniów

Dla uczniów przybywających z zagranicy, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, jest organizowana dodatkowa bezpłatna nauka języka polskiego. Nauka odbywa się zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego, w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego w szkole, do której zostało zapisane dziecko

Organizacja zajęć dodatkowych z języka polskiego to zadanie organu prowadzącego szkołę. Sposób organizacji zajęć określają przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1283).

Źródło: MEiN