Przewidziana w ustawie o systemie oświaty procedura przekazywania prowadzenia szkoły publicznej nie odnosi się wprost do obowiązku opiniowania uchwały organu stanowiącego o przekazaniu przez związki zawodowe.
Należy jednak wskazać, że zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, organy samorządu terytorialnego kierują założenia albo projekty aktów prawnych, w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych, do odpowiednich władz statutowych związku, określając termin przedstawienia opinii, nie krótszy jednak niż 30 dni.
Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu 7 sędziów z 29 listopada 2010 r. (I OPS 2/10) opowiedział się za bardzo szeroką wykładnią pojęcia aktu prawnego na gruncie ustawy o związkach zawodowych. Można przyjąć, że każda uchwała organów samorządu jest aktem prawnym, chociaż jak podkreślił NSA nie oznacza to jeszcze, że wszystkie bez wyjątku podlegają procedurze opiniowania na podstawie art. 19 ust. 2 ustawy. Dokonując konkretnej oceny należy badać, czy jej przedmiot dotyczy spraw publicznych o istotnym znaczeniu społecznym i mieści się w zakresie działania związków zawodowych. Jeżeli zatem zamierzone zmiany organizacyjne miałyby związek z zadaniami związków zawodowych i wywoływałyby skutki zewnętrzne, to należy je poddawać opiniowaniu.
Przytoczone powyżej argumenty przemawiają za tym, aby uznać uchwałę w sprawie przekazania prowadzenia szkoły, za akt prawny wymagający opiniowania przez związki zawodowe. Akt taki ma bowiem określoną podstawę materialnoprawną i jest stanowiony w określonej prawnie procedurze uchwałodawczej. Dotyczy on zagadnień niewątpliwie wykraczających poza sferę stosunków wewnętrznych – dotyka interesu pracowników szkoły i jej użytkowników (uczniów i rodziców). Dotyczy on także zadań związków zawodowych.
Dlatego też na jednostce samorządu terytorialnego spoczywa obowiązek przedstawienia związkom zawodowym założeń albo projektu uchwały o przekazaniu szkoły do zaopiniowania.
Stanowisko takie potwierdzone zostało w późniejszej judykaturze. W wyroku WSA w Lublinie z 18 czerwca 2013 r. III SA/Lu 247/13 sąd stwierdził, że uchwała o przekazaniu szkoły dotyka interesu grupy osób tzn. pracowników szkoły, przede wszystkim nauczycieli, dlatego wymaga opiniowania na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Podobnie wypowiedział się także WSA w Olsztynie w wyroku z 16 maja 2013 r., II SA/Ol 1366/12.
Pojawił się jednak także głos odmienny. W wyroku NSA w Warszawie z 21 stycznia 2014 r., I OSK 2347/13 sąd uznał, że przepis art. 5 ust. 5l ustawy o systemie oświaty przewidujący obowiązek powiadomienia pracowników szkoły oraz zakładowej organizacji związkowej o terminie przekazania szkoły, stanowi przepis szczególny w stosunku do przepisu art. 19 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, przez co wyłącza konieczność określonego w tym przepisie powiadomienia organizacji związkowej.
Z ostatnim poglądem nie sposób się zgodzić. Po pierwsze ustawa o związkach zawodowych mówi o „opiniowaniu” natomiast ustawa o systemie oświaty o „powiadomieniu”. Nie są to pojęcia zbieżne, a co więcej opisują różne czynności (po opiniowaniu powstaje rzeczywisty efekt w postaci wydanej opinii natomiast powiadomienie ma charakter czynności niejako technicznej związane z samym przekazaniem informacji), dlatego nie sposób przyjąć, że dokonanie jednej wyłączy obowiązek wykonania drugiej. Po drugie jak wynika z art. 19 ustawy o związkach zawodowych opiniowaniu podlegają założenia lub projekty aktów prawnych. Oznacza to, że opinia związków jest wymagana nie do już podjętej uchwały w przedmiocie przekazania szkoły, lecz opinię należy uzyskać do projektu tej uchwały. Natomiast powiadomienie nauczycieli i związków zawodowych o terminie przekazania szkoły następuje już po podjęciu uchwały.
Abstrahując od powyższego należy podkreślić, że opinia związków zawodowych wydawana na gruncie art. 19 ustawy o związkach zawodowych nie ma charakteru wiążącego. Nawet jeżeli związki zawodowe przedstawią opinię negatywną nie zablokuje ona procedury przekazania. Z uwagi na ten fakt i biorąc pod uwagę rozbieżność orzecznictwa należy projekt uchwały w sprawie przekazania szkoły przedstawić do zaopiniowania związkom zawodowym, tak aby na etapie kontroli uchwały wykonywanej przez wojewodę nie okazało się, że dojdzie do stwierdzenia nieważności uchwały w związku z brakiem zasięgnięcia opinii związków zawodowych. Takie działanie w praktyce zablokuje procedurę przekazania szkoły.
