Jednostka samorządu terytorialnego może przekazać prowadzenie szkoły lub placówki publicznej osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej.
Ustawodawca wskazuje na dwie kategorie podmiotów którym samorząd może przekazać prowadzenie szkoły lub placówki:
I. Osoby prawne
Do ustalenia jakie osoby prawne mogą być organami prowadzącymi szkół przekazywanych przez JST należy w pierwszej kolejności odwołać się do przepisów Kodeksu cywilnego. Artykuł 33 Kodeksu cywilnego przyznaje osobowość prawna Skarbowi Państwa oraz jednostkom organizacyjnym, którym przepisy szczególne przyznają taką osobowość. Przyznanie osobowości prawnej następuje więc w ustawach dotyczących poszczególnych jednostek organizacyjnych. Na gruncie powyższego jednostkami którym można przekazać prowadzenie szkoły lub placówki publicznej są:
- stowarzyszenia (z wyjątkiem stowarzyszeń zwykłych);
- fundacje;
- spółki z ograniczona odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne uzyskujące osobowość prawną z chwilą wpisu do właściwego rejestru.
Ustawodawca wprowadził jednak pewne ograniczenie. Na podstawie nowelizacji ustawy o systemie oświaty z 20 lutego 2015 r. wprowadził w art. 5 ust. 5ag który stanowi, że jednostka samorządu terytorialnego nie może powierzyć lub przekazać wykonywania zadań oświatowych, o których mowa w art. 5a ust. 2-2b (czyli zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej oraz zapewnienie dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego) osobie prawnej utworzonej przez tę jednostkę samorządu terytorialnego lub osobie prawnej, w której ta jednostka samorządu terytorialnego ma udziały, albo której ma akcje. W szczególności jednostka samorządu terytorialnego nie może przekazać takiej osobie prawnej prowadzenia szkoły na podstawie ust. 5g, ani udzielić jej zezwolenia na założenie publicznej szkoły, placówki lub innej formy wychowania przedszkolnego na podstawie art. 58 ust. 3.
Z powyższego wynika, że jednostka samorządu terytorialnego nie może przekazać do prowadzenia szkoły lub placówki publicznej osobie prawnej utworzonej przez tę jednostkę samorządu terytorialnego lub osobie prawnej, w której ta jednostka samorządu terytorialnego ma udziały, albo której ma akcje.
Powyżej wspomniany warunek "utworzenia" należy rozumieć jako odnoszący się do procedury, w wyniku której osoba prawna powstaje jako byt organizacyjno-prawny i uzyskuje niezbędną podmiotowość cywilnoprawną. "Udziały" lub "akcje" odnoszą się natomiast do komunalnych spółek kapitałowych - z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjnych, przy czym nie jest istotne to, czy w danej spółce samorząd posiada pakiet udziałów lub akcji zapewniający jej decydujący wpływ na sprawy spółki. Ustawodawca bowiem nie konkretyzuje o jaki udział lub akcje chodzi, dlatego należy przyjąć, że jakikolwiek udział kapitałowy samorządu eliminuje spółkę komunalną z kręgu podmiotów, które mogą prowadzić szkołę lub placówkę publiczną.
II. Osoby fizyczne
Oprócz wymienionych powyżej osób prawnych ustawa przyznaje prawo do prowadzenia szkół i placówek publicznych również osobom fizycznym. Należy wskazać, że w przypadku osób fizycznych prawo to dotyczy tylko osób fizycznych posiadających pełną zdolność do czynności prawnych czyli nieograniczoną dyspozycję do nabywania we własnym imieniu praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego. Natomiast wyłącza osoby fizyczne małoletnie oraz częściowo lub całkowicie ubezwłasnowolnione.
