Kuratoria oświaty są aparatem pomocniczym kuratorów oświaty. Za ich pośrednictwem kurator faktycznie realizuje swoje ustawowe obowiązki wynikające z art. 31 ustawy o systemie oświaty.

Kuratoria oświaty są państwowymi jednostkami budżetowymi i choć wchodzą w skład zespolonej administracji rządowej w województwie, to stanowią wyodrębnioną jednostkę organizacyjną.

Nie posiadają statutu, a szczegółowo organizacje oraz tryb ich pracy określają regulaminy ustalone przez kuratora oświaty i zatwierdzone przez wojewodę, które określają:

1. strukturę organizacyjną, w tym wykaz komórek organizacyjnych,
2. zadania komórek wymienionych w pkt 1,
3. wykaz stanowisk kierowniczych,
4. wykaz szkół i placówek, nad którymi kurator sprawuje nadzór pedagogiczny.

Zmiany w regulaminie następują na zasadach i w trybie określonym dla jego ustalania i zatwierdzania. Są one dostępne do publicznego wglądu. A kurator po jego zatwierdzeniu przez wojewodę przesyła go do wiadomości ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania.

Natomiast nazwę , siedzibę oraz zakres działania kuratorium oraz delegatur określa statut urzędu wojewódzkiego.

Delegatura kuratorium jest oddziałem zamiejscowym kuratorium, nie stanowi zatem odrębnej jednostki organizacyjnej. Jej siedziba znajduje się w innej miejscowości niż główna siedziba urzędu.

Przesłankami utworzenia delegatur jest zapewnienie:

1. sprawnego wykonywania zadań, w szczególności gdy wymaga tego sieć szkół i placówek na obszarze województwa lub warunki komunikacyjne,
2. właściwego wykorzystania wykwalifikowanej kadry niezbędnej do sprawowania nadzoru pedagogicznego,
3. racjonalnego wykorzystania środków budżetowych, w szczególności zmniejszenia kosztów funkcjonowania administracji poprzez racjonalne wykorzystanie istniejącej bazy lokalowej i wyposażenia technicznego.

Organem uprawnionym do tworzenia, nadzorowania, przekształcania oraz likwidacji kuratoriów i ich delegatur jest wojewoda.

Pracą kuratorium kieruje kurator przy pomocy wicekuratora.

W kuratorium tworzy się wydziały i stanowiska pracy (głównego księgowego, radcy prawnego, do spraw obronnych) w celu realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego, innych zadań kuratora i obsługi organizacyjnej. A także w celu zapewnienia właściwego wykonywania zadań wynikających ze sprawowania nadzoru pedagogicznego w wydziałach kuratorium mogą być tworzone oddziały.

Wieloosobowe stanowiska pracy noszą nazwę zespołów.

Ponadto w kuratorium mogą być tworzone także stanowiska kierownicze: dyrektorów wydziałów, dyrektorów delegatur, zastępców dyrektorów wydziałów, zastępców dyrektorów delegatur, kierowników oddziałów.

Pracownicy w kuratoriach zatrudniani są na następujących stanowiskach:

1. urzędniczych, w tym wymagających kwalifikacji pedagogicznych,
2. pomocniczych, robotniczych i obsługi.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 pkt 1 lit. b) Karty Nauczyciela, ustawie tej podlegają nauczyciele mianowani lub dyplomowani zatrudnieni na stanowiskach, na których wymagane są kwalifikacje pedagogiczne w kuratoriach oświaty. Zakres stosowania ustawy Karta Nauczyciela do tych osób określa art. 91a ust 1 ustawy w myśl którego, nauczycielom mianowanych i dyplomowanych zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i kuratoriach oświaty na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych, przysługują uprawnienia wynikające z artykułów: 9a-9i, 51, 58-60, 86, 88 i 90. Oznacza to, że do osób zatrudnionych w kuratoriach na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych nie mają zastosowania przepisy dotyczące m.in. podstawy zatrudnienia w urzędzie, zasad wynagradzania, ochrony zdrowia czy tez niektórych uprawnień socjalnych i urlopów.

Źródło: Rozporządzenie MEN z dnia 29 grudnia 1998 r. w sprawie organizacji kuratoriów oświaty oraz zasad tworzenia ich delegatur.