Wojewoda Wielkopolski w jednym z rozstrzygnięć nadzorczych stwierdził, że program ochrony środowiska, o którym mowa w art. 17 ustawy Prawo ochrony środowiska, nie jest aktem prawa miejscowego.

Jedna z wielkopolskich gmin, na podstawie art. 17 i 18 ustawy Prawo ochrony środowiska (POŚ) uchwaliła „Program Ochrony Środowiska dla Gminy na lata 2022-2025 z perspektywą na 2026-2029”. Uchwała została doręczona Wojewodzie Wielkopolskiemu 1 czerwca 2022 r.

Po dokonaniu analizy prawnej uchwały organ nadzoru stwierdził, że narusza ona istotnie prawo, tj. art. 4 ust. 1 i art. 13 pkt 2 i pkt 10 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (uAktNorm). Wojewoda zauważył, że rada gminy określiła termin wejścia w życie uchwały na 14 dni od momentu publikacji w dzienniku urzędowym, a przez to uznała uchwalony program za akt prawa miejscowego. Tymczasem, zgodnie z uAktNorm, termin wejścia w życie to 14 dni, chyba że akt normatywny wskaże dłuższy termin (doszło więc do przekroczenia upoważnienia ustawowego), a katalog aktów prawnych podlegających ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym określony w art. 13 uAktNorm jest katalogiem zamkniętym. Przedmiotowa uchwała nie jest więc zdaniem organu nadzoru aktem prawa miejscowego, nie jest również takim aktem, którego obowiązek ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym wynika z przepisów szczególnych.

Jak przytoczono w rozstrzygnięciu, zgodnie z art. 17 ust. 1 POŚ „Organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ochrony środowiska, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w art. 14 ust. 1”. Natomiast zgodnie z art. 18 ust. 1 ww. ustawy: „Programy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy”. Według wojewody ustanowiony program jest w istocie dokumentem, o którym mowa w art. 17 ust. 1 POŚ, podejmowanym w celu realizacji polityki ekologicznej państwa na szczeblu lokalnym, a art. 18 ust. 1 POŚ określa wyłącznie ogólną kompetencję rady gminy w przedmiocie uchwalenia gminnego programu ochrony środowiska i nie stanowi podstawy do wydania aktu prawa miejscowego.

Jednocześnie podkreślono, że przedmiotowy program ochrony środowiska, jest odrębnym co do istoty dokumentem od programu ochrony środowiska, o którym mowa w art. 84 POŚ. Tam określono, że do doprowadzenia do przestrzegania standardów jakości środowiska w przypadkach wskazanych ustawą lub przepisami szczególnymi, w drodze aktu prawa miejscowego, tworzone są programy. Programy są publikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych. Do istoty tego programu należy doprowadzenie do przestrzegania standardów jakości środowiska, przy czym działania takie mają de facto charakter następczy – naprawczy, bo są podejmowane na ściśle określonym obszarze, gdzie uprzednio nastąpiło naruszenie norm, wskazując naruszone standardy jakości środowiska wraz z podaniem zakresu naruszenia.

W związku z powyższym, wojewoda stwierdził nieważność zawartego w uchwale zwrotu dotyczącego wejścia w życie uchwały po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego.

Rozstrzygnięcie nadzorcze o numerze NP-II.4131.1.180.2022.3 opublikowano w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego 8 lipca 2022 r. pod pozycją nr 5224.