Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że całkowity zakaz zabudowy nieruchomości rolnej należy analizować z perspektywy konstytucyjnych zasad proporcjonalności i równości. Powołał się przy tym także na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
NSA podkreślił, że władztwo planistyczne gminy nie ma charakteru pełnego, niczym nieograniczonego prawa – granicami tego władztwa są konstytucyjnie chronione prawa, w tym przede wszystkim prawo własności. Skoro uchwalając plan miejscowy rada gminy może ingerować w wykonywanie prawa własności, to taka ingerencja ma także uwzględniać zasadę proporcjonalności wynikającą z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, zgodnie z którą ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób, a same ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności i praw – zaznaczył NSA. Wskazał przy tym, że w świetle art. 64 ust. 3 Konstytucji RP ingerencja w sferę prawa własności musi pozostawać w racjonalnej i odpowiedniej proporcji do celów, dla osiągnięcia których ustanawia się określone ograniczenia. W ocenie Naczelnego Sądu rolą organu planistycznego jest właśnie wyważenie interesu publicznego i interesów prywatnych – tak, aby w jak największym stopniu zabezpieczyć i rozwiązać potrzeby wspólnoty, jednak w jak najmniejszym naruszając prawa właścicieli nieruchomości objętych planem.
Jak zauważył Naczelny Sąd, na taką konieczność wskazuje również w swoim orzecznictwie dotyczącym ochrony własności Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, podkreślając, że każde ograniczenie własności musi być legitymowane publicznym interesem (Terazzi S.r.l. przeciwko Włochom, skarga nr 27265/95, § 85, 17 października 2002, i Elia S.r.l. przeciwko Włochom, skarga nr 37710/97, § 77, ECHR 2001-IX). Równocześnie NSA zaznaczył, że w ocenie ETPC wyważenie interesu publicznego i prywatnego musi dotyczyć m.in. kwestii tego, czy właściciel mógł się spodziewać narzucenia określonego sposobu korzystania z nieruchomości (Matczyński przeciwko Polsce skarga nr 32794/07, 15 grudnia 2015; Fredin przeciwko Szwecji skarga nr 12033/86, 18 lutego 1991, § 54, Series A nr 192; Katte Klitsche de la Grange przeciwko Włochom).
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 listopada 2020 r., II OSK 1464/18
Źródło: CBOSA
