Związek Miast Polskich wspólnie z Ministerstwem Rozwoju, Związkiem Powiatów Polskich, Konfederacją Lewiatan oraz Fundacją Centrum Partnerstwa Publiczno-Prywatnego realizują projekt zatytułowany „Rozwój Partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce”. Pytamy zastępcę dyrektora Biura ZMP Tomasza Potkańskiego o to jaka jest rola i zadania Związku we wdrażaniu projektu.

Jaka jest rola Związku Miast Polskich w projekcie pt. Rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce?

dr Tomasz Potkański: Związek Miast Polskich angażuje się w ten projekt, ponieważ z jednej strony nasi członkowie są zainteresowani stosowaniem narzędzi PPP, a z drugiej strony wierzymy, że prawidłowo stosowane są bezpieczne i korzystne dla samorządów.

Nasz udział w projekcie będzie mocno zaznaczony i obejmie trzy kluczowe działania. Pierwsze to organizacja szkoleń regionalnych w 16 województwach. Będzie to okazja do zdobycia praktycznej wiedzy z podstawowych zagadnień z zakresu stosowania metodologii PPP. Ich uczestnikami mogą być osoby nie posiadające lub posiadające niewielkie doświadczenie w realizacji inwestycji lub usług w formule PPP. Prowadzenie szkoleń powierzono trenerom z wieloletnim doświadczeniem praktycznym w dziedzinie PPP w Polsce, wsparte zawsze perspektywą praktyka samorządowego, który zrealizował różne przedsięwzięcia w tej formule. Kładziemy nacisk na aspekty interesujące dla pracowników sektora samorządowego, starając się „odczarować” formułę PPP z mitów i niedomówień, które wokół niej narosły.

Drugie działanie to organizacja wizyt studyjnych w JST , które realizują z powodzeniem projekty PPP. Będzie to element uzupełniający do całości działań edukacyjnych w projekcie. Uczestnicy na miejscu zrealizowanej inwestycji poznają cały proces jej przygotowania i wdrożenia, jako eksperta i przewodnika mając gospodarza danej JST , który przeprowadził całą procedurę. To miejsce na zapoznanie się z praktycznymi rozwiązaniami przy konkretnym przedsięwzięciu i dyskusję o polecanych rozwiązaniach i o tym, czego unikać.

Wreszcie trzecie działanie to promocja PPP wśród członków ZMP jako forma działań uzupełniających. Podczas organizowanych przez nas konferencji i kongresów gromadzących wielu samorządowców, będziemy promować zarówno metodologię wdrażania projektów PPP, jako efektywnego sposobu realizacji inwestycji komunalnych, jak i przykłady zrealizowanych inwestycji.

Na które z tych działań położony będzie największy nacisk?

dr Tomasz Potkański: Najważniejszym przesłaniem będzie konieczność prawidłowego przeprowadzenia analiz przedrealizacyjnych. Będziemy zachęcać do stosowania tej formuły, oferując w projekcie praktyczną wiedzę i wskazując korzyści płynące z jej dobrego przygotowania. PPP jest formą realizacji inwestycji, która nie zastąpi inwestycji własnych – bowiem musi być droższa w krótkim czasie, jako że partner pożycza środki inwestycyjne na rynku finansowym i musi je oddać z zyskiem, a jego własne wynagrodzenie musi zawierać premię za ryzyko. Opłacalne dla JST jest tylko w długiej perspektywie czasowej – kiedy weźmiemy pod uwagę niższe koszty eksploatacji, a także wtedy, kiedy zadanie publiczne jest wykonane, a opłaty użytkowników pokrywają wynagrodzenie partnera prywatnego. Tym bardziej, jeśli elementem wkładu publicznego są środki unijne (projekt hybrydowy).

Dlatego decydując się na PPP, musimy wiedzieć, czy wybieramy opłacalną ścieżkę i opłacalną w jakiej perspektywie czasowej. To trzeba precyzyjnie wyliczyć i jeszcze umieć obronić te wyliczenia. Współczesne zarządzanie w JST wymaga wzrastającej profesjonalizacji, a wejście w projekty PPP wymusza przyśpieszenie podnoszenia kwalifikacji własnej kadry, co zawsze będzie korzystne dla JST.

Podsumowując, będziemy zachęcać do otwarcia się na stosowanie PPP, wskazując jednocześnie na konieczność wykonywania realistycznych analiz, bowiem na krótką metę w projektach niegenerujących wpływów od użytkowników usług formuła PPP będzie droższa od inwestycji własnej i nie każdy samorząd może sobie pozwolić na spłatę nakładów i wynagrodzenia strony prywatnej z własnych dochodów ogólnych. Ale decyzja o tym wynikać może dopiero z analizy przedrealizacyjnej projektu, wykonanej w kontekście wieloletniej prognozy finansowej danej JST . Trzeba umieć ją wykonać samodzielnie lub wiedzieć, jaką analizę zamówić na rynku i jak skontrolować jej jakość.

Jakie korzyści finansowe przynosi stosowanie formuły PPP?

dr Tomasz Potkański: Korzyści finansowe występują zarówno po stronie dochodowej w JST , jak i wydatkowej. Jeśli chodzi o stronę dochodową, to realizacja inwestycji w formule PPP jest cennym uzupełnieniem źródeł finansowania niektórych inwestycji komunalnych – zarówno w obecnej perspektywie finansowej, kiedy środki unijne są jeszcze szeroko dostępne, bowiem mamy możliwość wykorzystania dotacji unijnej jako wkładu gminy do projektów PPP (projekty hybrydowe), jak i w kolejnej perspektywie unijnej, kiedy skala środków dostępnych dla JST będzie mniejsza. Nawet w tej chwili każdy projekt PPP prawidłowo skonstruowany pozwala realizować inwestycje bez zagrożenia przekroczeniem wskaźników zadłużenia z art. 243 ustawy o finansach publicznych.

Jednak to nie brak środków na inwestycje jest główną korzyścią ze stosowania metody PPP, ale to, że tak realizowane inwestycje są potencjalnie bardziej efektywne w dłuższym czasie.

Stosowanie narzędzi PPP jest również ważnym czynnikiem zmniejszającym w dłuższej perspektywie skalę wydatków bieżących JST lub pozwalającym go lepiej kontrolować. Wiąże się to z kluczowym znaczeniem parametru „nadwyżki operacyjnej” w zarządzaniu finansami JST . Rygorystyczne zapisy art. 242 i art. 243 ustawy o finansach publicznych nie pozwalają na przekroczenie limitów zadłużenia, a te są kształtowane przez poziom nadwyżki operacyjnej. Dlatego dobre zarządzanie wydatkami bieżącymi w każdej części jednostki samorządu staje się kluczem do jej rozwoju, bowiem umożliwia wypracowanie nadwyżki operacyjnej na poziomie całej JST i wygenerowanie środków własnych na inwestycje.

Projekty PPP mogą być droższe w fazie inwestycyjnej, ale w dobrze przygotowanej tą metodą inwestycji w długiej perspektywie czasu, gdy liczymy zarówno wydatki majątkowe, jak i bieżące koszty eksploatacji – łączne koszty będą niższe, niż samodzielna realizacja i samodzielna eksploatacja powstałej infrastruktury. PPP jest narzędziem ograniczania przyszłych wydatków bieżących.

Inwestycja prawidłowo przygotowana i realizowana w formule PPP zawiera w sobie mechanizmy dyscyplinujące obie strony do prawidłowego wykonania swoich zobowiązań. Tego nam potrzeba w każdej sferze działalności w sektorze publicznym.

Wywiad pochodzi z pierwszego numeru Biuletynu Partnerstwa Publiczno-Prywatnego wydawanego w ramach projektu „Rozwój Partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce”, realizowanego przez Ministerstwo Rozwoju we współpracy z ogólnopolskimi stowarzyszeniami jednostek samorządu terytorialnego – Związkiem Miast Polskich i Związkiem Powiatów Polskich, organizacją zrzeszającą przedsiębiorców – Konfederacją Lewiatan oraz organizacją pozarządową – Fundacją Centrum Partnerstwa Publiczno-Prywatnego.