Jest to część rezerw pieniężnych, co do utrzymywania których banki są zobligowane prawem. Obejmuje część rezerw zdeponowaną w banku centralnym oraz rezerwy w skarbcach własnych. Jako instrument wpływania na płynność bankową, kontrola poziomu rezerw obowiązkowych jest instrumentem polityki pieniężnej. Służy ograniczaniu nadpłynności banków.
Obecnie system rezerw obowiązkowych jako narzędzie do zapewnienia płynności banków traci na znaczeniu a zwiększa się jego rola jako narzędzia do regulacji potencjału kredytowego sektora bankowego. Jako narzędzie restrykcyjne RPP może podnieść stopę rezerwy obowiązkowej co spowoduje, że większa część (niż poprzednio) aktywów danego banku musi być odprowadzona do banku centralnego. Z kolei obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej powoduje zatrzymanie większej ilości aktywów w kasach banków komercyjnych co niesie za sobą m.in. zwiększenie akcji kredytowej oraz pobudzenie procesów inwestycyjnych.
Należy pamiętać, iż utrzymanie rezerw obowiązkowych niezgodnych z ustalonymi wskaźnikami wiąże się z karnymi odsetkami. Rezerwa obowiązkowa w Polsce może być oprocentowana (nie we wszystkich krajach jest taka możliwość), a wysokość oprocentowania ustala Rada Polityki Pieniężnej.
Zgodnie z polityką rezerw obowiązkowych bank centralny ustala różne poziomy rezerw dla poszczególnych rodzajów depozytów bankowych. Wynika to z terminów zapadalności depozytów i dotyczy ryzyka ich wycofania. Dlatego też wkłady awista mają wyższy poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych od wkładów terminowych, które mają bardziej odległy termin zapadalności.
Pozostałe czynniki wpływające na poziom wskaźnika to:
- charakter prawny podmiotu składającego depozyt (osoba prawna czy fizyczna),
- wysokość wkładu,
- miejsce zamieszkania deponenta.
Źródło: Winiarski B., Polityka gospodarcza. Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, mfiles.pl oraz Dębski W., Rynek finansowy i jego mechanizmy. Podstawy teorii i praktyki Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
