Czy kontrakty terytorialne mogą być aktualizowane? Czy dopuszczalne są różnice pomiędzy listą przedsięwzięć zapisanych w kontraktach, a zawartością Regionalnych Programów Operacyjnych? O te aspekty dopytywali wiceministra rozwoju regionalnego posłowie podkomisji ds. Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2014-2020 na posiedzeniu 16 grudnia.
Wynegocjowane i podpisane
Jak wyjaśnił wiceminister rozwoju regionalnego Marceli Niezgoda, kontrakty terytorialne, podpisywane są przez ministra rozwoju regionalnego i zarządy województw na okres 2014-2023 roku. To instrument krajowej polityki regionalnej, koordynujący działania rządu i samorządu województwa w regionie. Działanie, które zaplanowane zostały w programacj krajowych i regionalnych, finansowanych z różnych źródeł. W praktyce głównie z instrumentów europejskiej polityki spójności, czyli funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
Przygotowanie kontraktu zarówno od strony rządowej, jaki samorządowej wymaga porozumienia nie tylko obu stron, ale także z wewnętrznymi partnerami. Dla ministerstwa rozwoju są nimi pozostałe resorty. Natomiast dla zarządu województwa – samorządy lokalne, z którymi zarząd zobowiązany jest skonsultować swój mandat negocjacyjny. Inwestycje zapisane w kontrakcie (a są to przeważnie duże przedsięwzięcia infrastrukturalne) będą miały wpływ na rozwój poszczególnych gmin i powiatów.
Przygotowanie kontraktów dla wszystkich 16 województw trwało dwa lata i odbywało się równolegle do prac nad krajowymi i regionalnymi programami operacyjnymi. W bieżacym roku, we wrześniu i listopadzie wszystkie kontrakty zostały wynegocjowane, a następnie w ciągu listopada i pierwszych dni grudnia zostały podpisane. Poza kontraktem dla Województwa Pomorskiego. Jego podpisanie odbędzie się w najbliższych dniach.
Jak zbudowany jest kontrakt?
Dopytywany przez posłów o formułę kontraktu, wiceminister Niezgoda przekazał, iż nie wynika ona wprost z ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, dlatego ostateczny kształt kontraktu jest wynikiem roboczych uzgodnień pomiędzy resortami i ze stroną samorządową. Wiceminister dodał, że na dalszym etapie będzie możliwość zmiany tej formuły, jeśli takie będą wnioski z realizacji kontraktów.
Dokument choć zbudowany jest jak każda umowa z poszczególnych rozdziałów i paragrafów, merytorycznie składa się z dwóch części. Pierwsza jest umową ramową, określającą kierunki współpracy, ogólne priorytety i cele rozwoju regionu, rozpisane w rozbiciu na poszczególne dziedziny. Druga cześć zawiera listę przedsięwzięć. A właściwie dwie listy: przedsięwzięć podstawowych i przedsięwzięć nazwanych warunkowymi. Projekty z pierwszej listy mają precyzyjnie wskazane źródła finansowania. Natomiast finansowanie przedsięwzięć warunkowych w niektórych przypadkach także zostało określone (po stronie rządowej lub samorządowej), ale ich realizacja uzależniona jest od spełnienia różnych warunków. Zależeć będzie od udziału w ogłoszonym naborze wniosków, wydania stosownych opinii innych instytucji lub po prostu od dostępności pieniędzy w programach operacyjnych oraz budżecie państwa lub samorządów. Obie części kontraktów zostaną uzupełnione po formalnym podpisaniu przez Komisję Europejską programów operacyjnych. Niektóre z programów już zostały zaakceptowane przez KE (PO Polska Cyfrowa), reszta ma uzyskać akceptację w styczniu.
Jakie rodzaje przedsięwzięć zawiera kontrakt?
Jak wynika z analizy publicznie dostępnych umów, pismnej informacji resortu rozwoju i ustnej jego przedstawiciela, do kontraktów wpisywane są znaczące dla regionu projekty infrastrukturalne: drogowe (odcinki autostrad i dróg ekspresowych, łączniki, obwodnice miast), kolejowe (modernizacja linii), wodne (budowa jazów, mostów, nabrzeży), zdrowotne (modernizacje szpitali specjalistycznych), energetyczne (budowa elektrociepłowni, sieci ciepłowniczych, termomodernizacja obiektów publicznych), kulturalne (rewaloryzacja obiektów zabytkowych, modernizacja współczesnych), naukowe (budowa i wyposażenie centrów naukowych).
Dobry pierwszy krok, potrzebne kolejne
Kontrakt terytorialny, to - tylko jeden z wielu koniecznych, ale doceńmy, że dobry - krok na drodze do koordynacji polityk publicznych państwa (rządu i samorządu). Podpisane kontrakty zawierają wyłącznie inwestycje infrastrukturalne (rządowe i samorządowe) zapisane w programach operacyjnych polityki spójności (krajowych i regionalnych oraz w strategiach ZIT). To "aż" duże inwestycje, ale "tylko" projekty infrastrukturalne. Miejmy nadzieję, że za tym pierwszym nowym instrumentem nowej polityki regionalnej przygotowane zostaną i wdrażane bedą także pozostałe, przewidziane w dziewięciu - notabene zintegrowanych, jak je się oficjalnie nazywa - strategiach państwa. A przypomnijmy, że Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego mówi o "kompleksowym systemie integracji i koordynacji polityk publicznych, mających istotny wpływ terytorialny, z celami polityki regionalnej określonymi dla poszczególnych terytoriów".
Jarosław Komża
