Wojewoda: Uchwała w sprawie wysokości diet radnych musi obejmować różne przejawy ich aktywności i uwzględniać sytuacje, w których radny z różnych przyczyn nie wykonuje swoich zadań.
Wojewoda Podkarpacki w wydanym rozstrzygnięciu nadzorczym pochylił się nad kwestią diet radnych oraz okoliczności, w których prawo do ich otrzymywania nie przysługuje. Ta kwestia, jako jedna z najważniejszych związanych z wykonywaniem mandatu radnego, została zbadana poprzez analizę uchwały rady jednego z podkarpackich powiatów, w której - wykonując zadanie przewidziane w art. 21 ust. 4 ustawy o samorządzie powiatowym - ustalono wysokość diet oraz zwrotu kosztów podróży służbowych. Przy tworzeniu uchwały uwzględniono pełnione przez radnych funkcje - tyle, że w stopniu niewystarczającym.
Zrozumiałym jest, że radni poza obecnością na sesjach rady powiatu czy posiedzeniach komisji, spotykają się z mieszkańcami, pełnią dyżury i biorą udział w uroczystościach. Nie jest to jednak wyliczenie wyczerpujące. W związku z tym, wykonywanie mandatu radnego wiąże się z pewnymi ograniczeniami zawodowymi i generalnie utratą zarobku. Zadaniem diet wypłacanych radnym, jest rekompensowanie tego stanu.
W badanej uchwale rada powiatu postanowiła jednak, że dieta ma przysługiwać w określonych okolicznościach, takich jak udział w sesjach rady powiatu, a także posiedzeniach komisji i zarządu. Nieobecność miała natomiast skutkować potrąceniami. W przepisach uchwały zabrakło natomiast wzmianki o nieprzysługiwaniu diety w wysokości określonej uchwałą, jeśli sesja rady czy posiedzenie komisji nie odbędzie się w danym miesiącu. Sytuacja, w której radny powiatu otrzymywałby zryczałtowaną dietę pomimo niewykonywania swoich obowiązków i nieponoszenia żadnych kosztów, byłaby niedopuszczalna. Dieta ma bowiem charakter ekwiwalentu za korzyści utracone z powodu sprawowania mandatu - nie dodatku. W uchwale zabrakło natomiast uregulowania takich sytuacji, kiedy sesja czy posiedzenie rady nie odbywa się, co sugeruje nieograniczone prawo do zryczałtowanej diety także w takim przypadku, co zaprzecza samej jej istocie.
Wróćmy też do samego katalogu aktywności radnego, za których wykonywanie miałaby przysługiwać im dieta. Wojewoda w swoim rozstrzygnięciu nadzorczym zwrócił uwagę, że wzmianka wyłącznie na temat uczestnictwa w sesjach i komisjach, zdaje się pomijać wiele innych przykładów aktywności radnego. Przyjmując takie regulacje, rada powiatu w zasadzie przesądziła o tym, za co dieta będzie przysługiwać, pozostawiając inne rzeczy, jakie mają zostać ustalone w treści uchwały w pełnym zakresie. Tym samym, uchwała odpowiadająca wymogom art. 21 ust. 4 i 5 u.s.p. musi przewidywać różne czynności i przejawy aktywności radnego, za które ma przysługiwać dieta i ze względu na niewykonywanie których mógłby zostać jej pozbawiony.
Braki stwierdzone w opisywanej uchwale zostały uznane za poważne na tyle, że Wojewoda postanowił o stwierdzeniu nieważności całej uchwały.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Podkarpackiego z 20 lutego 2025 r. (sygn. P.II.4131.2.59.2025)
