Zasada jawności działania instytucji publicznych jest na tyle ważna, że przy odmowie udostępnienia dokumentów nie można zasłaniać się przekonaniem, iż żądanie udostępnienia informacji jest podyktowane nieczystymi intencjami oraz stanowi nadużycie prawa. Spełnienie warunków ustawowych obliguje organ do udostępnienia dokumentów.
Tak wynika z orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie. W wyroku z dnia 16 listopada 2023 r., sygn. II SAB/Lu 156/23 wyjaśnił dlaczego pytanie o dokumenty powołujące spółkę komunalną stanowią informację publiczną.
Skarżąca wystąpiła z żądaniem udostępnienia aktu założycielskiego gminnej spółki w formie aktu notarialnego, w dwóch wersjach, tj. pierwotnej oraz zmienionej, którego dokonano kilka lat później.
W odpowiedzi organ poinformował skarżącą, że do jej wniosku nie mają zastosowania przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej i w związku z tym organ nie udzieli odpowiedzi na wniosek. W ocenie organu żądanie nie było podyktowane troską o dobro publiczne, a realizacją prywatnych interesów oraz że było ono nadużyciem prawa, którego celem było rzekomo wywołanie dolegliwości w funkcjonowaniu organu i szykanowanie władz gminy przed wyborami samorządowymi.
Z taką oceną nie zgodził się Sąd.
Po pierwsze stwierdził bowiem, że udziały w spółce w 100% należą do gminy, jest więc spełniony ustawowy warunek bycia podmiotem, w którym samorząd ma pozycję dominującą (art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej). Już z tego względu należy rozpatrzeć wniosek w trybie dostępu do informacji publicznej.
Zauważył, że wniosek Skarżącej był prosty i zrozumiały oraz nie nastręczałby w realizacji wielkich problemów. Nie można było uznać tego za czynność dokuczliwą w stosunku do organu. Nie decydowała także o tym ilość składanych wniosków, gdyż nie dublowały się one i mogły stanowić konsekwencje innych informacji.
Ponadto, oceniono argumentację organu dotyczącą ewentualnych intencji Skarżącej, w tym ewentualne działanie w interesie innych osób lub osobistym. Sąd był tutaj jednoznaczny. „Wójt musi liczyć się z tym, że działalność jego samego, jak i spółki komunalnej, będzie przedmiotem zainteresowania różnych osób, musi być jawna, nawet jeśli efektem udostępnienia informacji publicznej będzie krytyka działań Wójta czy spółki komunalnej. Transparentność działań władzy publicznej i prawo do krytyki ich poczynań (niezależnie od tego, czy jest zasadna) należą do fundamentów ustroju demokratycznego.” – stwierdził skład orzekający.
WSA zajął się przy tym kwestią nadużywania prawa do informacji publicznej. Podkreślił przy tym, że nie jest to ustawowo określone zachowanie, a raczej takowe sytuacje ocenia się w oparciu o głosy doktryny i orzecznictwa. Stwierdził przy tym, że konstytucyjne prawo do informacji publicznej służy realizacji jednej z podstawowych wartości państwa demokratycznego, tj. jawności działania instytucji publicznych. „Skoro prawo do informacji publicznej ma rangę konstytucyjną, a jego celem jest zapewnienie społecznej kontroli nad organami władzy publicznej, to wszelkie pozaustawowe przesłanki ograniczające to prawo mogą utrudnić lub wręcz uniemożliwić kontrolę społeczną nad funkcjonowaniem instytucji publicznych. Dlatego też ewentualne powołanie się na nadużycie prawa do informacji musi być zastrzeżone wyłącznie do przypadków skrajnych, w których wnioskodawca wykazuje się dużą dozą złej woli, a ilość i zakres objętych wnioskami informacji może utrudnić normalne funkcjonowanie i wypełnianie swoich ustawowych kompetencji przez organ administracji publicznej” – zaznaczył lubelski sąd w swym orzeczeniu.
W konsekwencji, nakazał organowi rozpoznanie wniosku skarżącej o udostępnienie informacji publicznej.
Opracowano na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 16 listopada 2023 r., sygn. II SAB/Lu 156/23, orzeczenie nieprawomocne (stan na 24 stycznia 2024 r.)
