Komisja bezpieczeństwa i porządku działa na rzecz społeczności lokalnej w celu zwiększenia bezpieczeństwa i porządku publicznego. Nie jest organem powiatu ani komisją w rozumieniu art. 17 ustawy o samorządzie powiatowym. Jest ona tworzona w celu realizacji zadań starosty w zakresie zwierzchnictwa starosty nad powiatowymi służbami, inspekcjami i strażami oraz zadań określonych w ustawach w zakresie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli.
Nieprzypadkowy jest w perspektywie tego celu skład komisji, który określono w art. 38a u.o.s.p. Skład tworzą m.in. trzy osoby powołane przez starostę, które wyróżniają się wiedzą o problemach będących przedmiotem prac komisji oraz cieszą się wśród miejscowej społeczności osobistym autorytetem i zaufaniem publicznym. Ustawodawca wymienia przykładowo przedstawicieli samorządów gminnych, organizacji pozarządowych, pracowników oświaty czy instytucji zajmującej się zwalczaniem zjawisk patologii społecznych i zapobieganiem bezrobociu. Buduje to obraz organu doradczego jako gremium fachowców w dziedzinie bezpieczeństwa obywateli, zwłaszcza że skład uzupełniają dwóch przedstawicieli Policji oraz w pracach komisji uczestniczy prokurator.
Tak skonstruowany organ doradczy realizuje zadania enumeratywnie wymienione także w art. 38a u.o.s.p. Część doktryny wskazuje, iż jest to lista zbyt wąska, gdzie zadania komisji mają zasadniczo charakter opiniodawczy. Faktem jest, że komisja zajmuje się głównie opiniowaniem m.in. pracy czy projektów współdziałania Policji i innych powiatowych służb, inspekcji i straży czy projektów budżetu powiatu, aktów prawa miejscowego i innych dokumentów w zakresie przedmiotu prac komisji. Warto zaznaczyć, iż mimo szerokiego zakresu opiniowania, opinie komisji nie mają charakteru wiążącego dla przewodniczącego - starosty.
Wyjątkiem jest charakter opiniotwórczy oceny zagrożeń porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli na terenie powiatu. Dokonywana jest na podstawie dokumentów i informacji składanych przez komendantów powiatowych Policji. Na kanwie tej oceny, komisja przygotowuje projekt powiatowego programu zapobiegania przestępczości oraz porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli. Jego celem może być np. poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w sieci internetowej czy wzrost zaufania publicznego do Policji, Straży Miejskiej i innych służ i instytucji działających na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego. Pozwala on na zaangażowanie w realizację zadań dotyczących sfery bezpieczeństwa na poziomie lokalnym podmiotów publicznych i niepublicznych funkcjonujących na obszarze gminy. Warto zaznaczyć, iż rada powiatu ma wyłączną kompetencję uchwalenie tego programu, jednak komisja poprzez przygotowanie projektu pełni w tym przypadku nie tylko funkcję opiniodawczą, ale i inspirującą do dalszych działań z zakresu bezpieczeństwa powiatu.
Podsumowując, powiatowa komisja bezpieczeństwa i porządku – działająca pod przewodnictwem starosty – jest głównym ośrodkiem zinstytucjonalizowanej koordynacji systemu prewencyjnego w powiecie. Dzięki wspólnie opracowywanemu programowi na rok lub okres dłuższy, działania proponowane przez komisję mają charakter stały, a nie doraźny (podejmowany wyłącznie w razie potrzeby). Konsekwencją tego jest eliminowanie licznych patologii społecznych oraz zagrożeń bezpieczeństwa obywateli, przez balansujący między potrzebami ogólnokrajowymi a lokalnymi, organ opiniodawczo-doradczy starosty.
Źródła: Mączyński Piotr, Wykonywanie zadań jednostek samorządu terytorialnego na poziomie lokalnym z perspektywy plural policing; Chmielnicki Paweł (red.), Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz; Dolnicki Bogdan (red.), Pozycja ustrojowa organów jednostek samorządu terytorialnego; Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 528
