Realizacja Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i narodowy program szczepień – to główne tematy posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 23 czerwca. Po kilkumiesięcznej przerwie, posiedzenie po raz pierwszy odbyło się w formie hybrydowej.

Posiedzeniu przewodniczył Paweł Szefernaker, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Podczas posiedzenia Komisji odbyło się uroczyste wręczenie nagród XVIII edycji Konkursu im. Profesora Michała Kuleszy na najlepsze rozprawy doktorskie oraz prace magisterskie dotyczące samorządu terytorialnego.

Realizacja RFIL

Minister Waldemar Buda przedstawił sprawozdanie na temat realizacji Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. Mówił o wsparciu gmin z obszarów górskich – w tym zakresie uprawnione były 203 samorządy. Jak przekazał minister, zostały one wyselekcjonowane według danych GUS. Na 203 podmioty, 202 ubiegały się o przyznanie środków. W ramach naboru uruchomione były dwa instrumenty -  pierwszy to wsparcie na inwestycje w granicach 40% siedmiorocznych wydatków inwestycyjnych w latach 2016-2020 ale nie więcej niż 8 milionów. Drugi komponent dotyczył zrównoważenia utraty wpływów, które były związane ze zwolnieniami podmiotów uprawnionych w ramach tarczy i walki z COVID-19. Inwestycje w większości dotyczyły szlaków turystycznych, szlaków, deptaków, parkingów, skansenów czy obiektów kultury regionalnej. Program dotyczył województw: dolnośląskiego, małopolskiego, opolskiego, podkarpackiego, śląskiego i świętokrzyskiego. Minister podkreślił, że wszystkie podmioty, które wnioskowały, otrzymały pomoc. Maksymalne dofinansowanie wyniosło 8 milionów na samorząd. Minister Buda podkreślił, że przy podziale środków nie było żadnych kontrowersji, kwalifikowalność polegała na danych GUS. Zadanie było programowane przez Radę Ministrów.

Jacek Brygman, wójt gminy Cekcyn wyraził zaskoczenie, bo od kilku komisji wnioskowano już o analizę programu. Nie przekazano jednak podsumowania podziału 12 mld zł w ramach RFIL. Nawiązał do uwag, jakie strona samorządowa zgłosiła w sprawie przejrzystości kryteriów podziału środków. „Trudno nam zrozumieć, dlaczego zrównoważony podział środków nie został dokonany” – mówił wójt. Strona samorządowa w dalszym ciągu podnosi brak przejrzystości kryteriów rozpatrywania wniosków. Jacek Brygman powołał się również na raport stworzony przez Fundację Batorego, który wskazuje na upolitycznienie przy podziale środków. „Ze strony samorządowej nigdy nie będzie przyzwolenia na to, żeby pieniądze publiczne były rozpatrywane według niejasnych kryteriów. Nie może być z naszej strony na to akceptacji” – mówił. Zaznaczył, że tak naprawdę w podziale środków pominięci zostali mieszkańcy. Zawnioskował również do strony rządowej o przeznaczenie dodatkowych 3 miliardów zł i rozdysponowanie je do tych samorządów, które zostały pominięte w dwóch ostatnich podziałach.

Głos zabrał również Jacek Karnowski, prezydent Sopotu, który poparł stanowisko przedmówcy. Tak samo jak Jacek Brygman podkreślił, że przy podziale środków publicznych nie może  być mowy o niejasnych kryteriach. Przypomniał też, że gminy nadmorskie również apelowały o pomoc rządową ale niczego nie dostały. A są to też gminy uzdrowiskowe i turystyczne i również poniosły straty.

Marek Wójcik ze ZMP podkreślił, że tej kwestii nie można zamieść pod dywan. Apelował o wprowadzenie mechanizmu przejrzystości przy rozdysponowaniu środków. Strona samorządowa chciałaby też mieć wgląd w proces rozdysponowania środków.  

KPO

Podczas posiedzenia Komisji Wspólnej podsumowano również prace zespołu roboczego ds. KPO. Marszałek Piotr Całbecki jako ogólną konkluzję podał, że rozmowy (choć pozytywnym jest, że w ogóle do nich doszło) odbyły się nieco za późno. Po wysłaniu dokumentu do KE nie można już było zmieniać jego treści. Podczas prac zespołu uzgodniono, że jeśli KPO wróci do poprawek, to wpłynie prośba do Komisji Wspólnej o ponowne zajęcie się dokumentem. Marszałek zapowiedział też powołanie zespołu do spraw przygotowania ustawy wdrożeniowej. Wciąż nie wiadomo, jaki będzie udział samorządów w realizacji zadań z KPO. Kwestią odrębną był udział samorządów województwa w tym, by stały się podmiotami implementacyjnymi. Wiele spraw jest jeszcze nieustalonych, dlatego zespół będzie spotykał się nadal. Kwestią, która budzi wiele rozbieżności jest Komitet Monitorujący. Minister Buda poinformował o powołaniu nieformalnego zespołu wraz z marszałkami i o przygotowaniach do wdrażania KPO. Strona samorządowa zaapelowała do ministra o niezwłoczne przekazanie projektu ustawy wdrażającej. Jacek Karnowski zaakcentował, że samorządy czują się pokrzywdzone podziałem w KPO na część pożyczkową i dochodową. Wyraził także swój zawód z przeprowadzonych rozmów.

Minister Waldemar Buda omówił też realizację programu Interreg. To współpraca międzynarodowa i międzyregionalna. Ma na celu koordynację, wzmacnianie regionów. Działanie programu minister ocenił bardzo pozytywnie, również strona samorządowa nie zgłosiła uwag do programu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

Przedstawiciel strony rządowej zapewnił, że projekt nowelizacji ustawy powstał na podstawie uwag, jakie spływały do resortu. Przedstawiciel strony samorządowej, prezydent Katowic Marcin Krupa pytał o to, w jakim trybie będzie procedowany projekt ustawy. Zaskoczył i zdenerwował bowiem fakt, że projekt ustawy o zmianie ustawy został procedowany w Sejmie dzień wcześniej, niż trafił na zespół. Prezydent zaznaczył, że nikt nie wytłumaczył stronie samorządowej, na jakiej podstawie podjęto decyzję o takiej ścieżce postępowania. Takie postępowanie to zaburzenie obopólnego szacunku. Bez konsultacji powoduje się, że prawo jest bardziej zawiłe i niezrozumiałe dla mieszkańców. Brak odpowiednich środków w gminach spowoduje zupełnie niepotrzebny wyścig między samorządami o to, kto ile dopłaci do zagospodarowania odpadami. Konieczne wydaje się powrócenie do początku i ponowne procedowanie projektu ustawy. „Zmiany – choć konieczne – nie wymagają aż takiego tempa działania” – mówił Marcin Krupa. Prezydent wyraził chęć jeszcze większego zaangażowania w tym temacie.

Zagospodarowanie odpadów stałych to zadanie własne gmin, dlatego podczas posiedzenia Komisji Wspólnej zaprezentowano wspólne stanowisko w tej sprawie. 4 organizacje samorządowe podjęły wspólne stanowisko jednoznacznie negatywnie oceniając projekt. Konieczność dopłacania do wywożenia odpadów będzie wymuszała sytuację ograniczenia innych inwestycji. Zdaniem strony samorządowej, należy skupić się na rozszerzonej odpowiedzialności producentów opakowań szkodliwych dla środowiska.

Nagany rządowi udzielił w tej sprawie sekretarz Komisji Wspólnej, Andrzej Porawski. Podkreślił, że strona samorządowa nie jest przeciwko stworzeniu możliwości dopłacania do zagospodarowania odpadów stałych. Dziś wiele miast musi dokładać do kosztów zagospodarowania śmieci pomimo tego, co jest zapisane w ustawie. Rząd deklarował, że chce ulżyć mieszkańcom ale najpierw trzeba uszczelnić system i uzupełnić o rozszerzoną odpowiedzialność producencką. Kwestia stworzenia rynku surowców wtórnych boli od dawna. Trzeba spróbować zbudować taki rynek w Polsce. Negatywne stanowisko strony samorządowej wobec tej ustawy nie jest stanowiskiem systemowo negatywnym. Ono jest negatywne w stosunku do tych rozwiązań, które nie rozwiązują problemu.

Leszek Świętalski ze Związku Gmin Wiejskich zaproponował, by wykorzystać deklarację ministra i zespół przy ministrze i spotkać się bezpośrednio. Zasugerował, by rozpatrzeć projekt i zdecydować, w którym momencie to minister złoży autopoprawki, w którym kto inny. W tej materii można powrócić na łono Komisji Wspólnej i wyjść z twarzą. Żadne dopłaty nie są możliwe, jeśli nie ma systemu.

Eugeniusz Gołembiewski z Unii Miasteczek Polskich powołał się na dane, z których wynika, że co najmniej 15% Polaków nie należy do żadnego systemu gospodarki odpadami w danej gminie. Podkreślił, że należy pomagać mieszkańcom, którzy znajdują się w trudnej sytuacji finansowej. W mniejszych miejscowościach coraz więcej mieszkańców likwiduje kopciuchy, co automatycznie zwiększa ilość odpadów. Z kolei próba centralnego uregulowania opłat dla całej Polski jest narażona na ryzyko, ponieważ w miejscowościach gdzie są spalarnie odpadów cena za odpady jest inna niż gdzie indziej.

Strona rządowa zapewniła, że olbrzymi strumień środków finansowych ma na celu wsparcie samorządów. Muszą być jednak brane pod uwagę interesy wielu stron.

Realizacja Narodowego Programu Szczepień

Podczas posiedzenia Komisji Wspólnej, omówiono także realizację Narodowego Programu Szczepień.

Marek Wójcik wyraził prośbę o kontynuację spotkań strony rządowej z samorządową, podczas których omawiane były postępy w szczepieniach. Zapytał o harmonogram dostaw szczepionek w najbliższych dniach, a także o szczepienia w szkołach – strona samorządowa chce, by pozostało to w gestii i decyzji samorządów i dyrektorów szkół. Zdaniem strony samorządowej nie można narzucać obowiązku w jedną ani drugą stronę.

Informacje o szczepieniach przekazał minister Michał Dworczyk. Zgodził się co do tego, by decyzje o szczepieniach w szkołach podejmował dyrektor w porozumieniu z samorządem, w tym zakresie rząd nie chce narzucać żadnego modelu. Zwrócił uwagę na poważny problem z rejestracją nowych osób na szczepienia. W tej chwili istnieje możliwość rejestracji wszystkich grup wiekowych, jednak rejestruje się jedynie ok. 50 tys. osób dziennie. Oznacza to drastyczne spadki. Rząd ma nadzieję, że kolejne działania motywujące nieco poprawią sytuację, jednak ta wygląda poważnie.  

Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbędzie się 21 lipca.

Projekty z opinią pozytywną:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych.
2. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie nadawania uprawnień inspektora ochrony radiologicznej sprawującego wewnętrzny nadzór nad przestrzeganiem wymagań ochrony radiologicznej w jednostkach ochrony zdrowia.
3. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie systemu zarządzającego trybami obsługi pacjenta w szpitalnym oddziale ratunkowym.
4. Projekt uchwały Rady Ministrów zmieniającej uchwałę w sprawie „Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2019–2022".
5. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli.
6. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od nagród otrzymanych przez Powstańców Warszawskich albo ich małżonków.
7. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej  w sprawie zmiany rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
8. Projekt programu Interreg Europa 2021-2027.
9. Projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie metody kalkulacji kosztów cyklu życia budynków oraz sposobu przedstawienia informacji o tych kosztach.
10. Projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie sposobu prowadzenia dzienników budowy, montażu i rozbiórki.
11. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie granicy portu morskiego w Wolinie.
12. Projekt rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniającego rozporządzenie w sprawie znaków i sygnałów drogowych.
13. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach.
14. Wniosek Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii o upoważnienie Zespołu. ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu.
15. Wniosek Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii o upoważnienie Zespołu. ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a także standardowych opracowań kartograficznych.
16. Wniosek Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii o upoważnienie Zespołu. ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Rozwoju Pracy i Technologii w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej BDOT500.

Do dalszych prac skierowano:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wniosków i dokumentów dotyczących prawa pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Unii Europejskiej oraz członków ich rodzin.
2. Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wniosków i dokumentów dotyczących prawa stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Unii Europejskiej oraz członków ich rodzin.
3. Projekt ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw.
4. Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie wzoru formularza wpłaty gotówkowej oraz polecenia przelewu na rachunek organu właściwego do poboru należności wynikających z grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego.
5. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg krajowych.
6. Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie pozbawienia dróg kategorii dróg krajowych.
7. Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy o odnawialnych źródłach energii.