Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała na przełomie 2010 i 2011 r. w województwie mazowieckim dotyczyła wywiązywania się przez gminy z obowiązku kontroli stanu technicznego dróg publicznych. Kontrolę przeprowadzono z inicjatywy własnej NIK, a uzasadnieniem kontroli NIK przeprowadzane uprzednio. Ich wyniki wskazywały, że znaczna część jednostek samorządowych nie realizowała ustawowych obowiązków dotyczących okresowych kontroli stanu technicznego dróg i obiektów inżynierii drogowej, bądź wykonywała te obowiązki nieprawidłowo.

Przeprowadzona kontrola obejmowała lata 2007 – 2010 (I półrocze), a czynności kontrolne przeprowadzone zostały w okresie od 30 września 2010 do marca 2011 r. Kontrola została przeprowadzona w 41 jednostkach samorządowych województwa mazowieckiego, w tym w 37 urzędach gmin, 2 urzędach miast i 2 urzędach miast i gmin.

Syntetyczne wyniki kontroli nie napawają optymizmem:

1. W 33 skontrolowanych jednostkach (80,5 %), nie przeprowadzano kontroli okresowych (co najmniej raz w roku), polegających na sprawdzeniu stanu technicznego elementów dróg narażonych na wpływy atmosferyczne i działania czynników występujących podczas eksploatacji. W 15 na 18 gmin, rocznymi kontrolami nie zostało objętych 71 obiektów mostowych (92,2 %) z 77 zlokalizowanych na terenie tych jednostek. W 12 gminach (29,3 %), okresowe kontrole nie były dokumentowane, a w 3 przypadkach czynności kontrolne były wykonywane przez osoby nieposiadające stosownych uprawnień budowlanych.
2.  Zarządcy dróg w 40 jednostkach (97,6 %) nie przeprowadzili kontroli okresowych (co najmniej raz na pięć lat) polegających na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania dróg, ich estetyki oraz otoczenia. Kontroli w tym zakresie nie przeprowadzono także na 57 (74,0 %) z 77 obiektów mostowych. 
3. Niezgodnie z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 16 lutego 2005 r. 5, 22 (53,7 %) zarządców dróg nie prowadziło książek dróg, 11 (26,8 %) prowadziło je nierzetelnie, a pięciu założyło te książki tylko dla części administrowanych przez nich dróg gminnych. W 18 gminach, na terenie których zlokalizowane były obiekty mostowe, w 11 przypadkach (61,1 %) zarządcy nie prowadzili książek obiektów mostowych, a w dwóch przypadkach (11,1 %), książki te były prowadzone nierzetelnie.
4. W 33 jednostkach (80,5 %) zarządcy dróg nie prowadzili dzienników objazdu dróg gminnych, w czterech (9,8 %) dzienniki były prowadzone nierzetelnie, a w jednym przypadku do dziennika objazdu wpisywano tylko te drogi dla których założono książki dróg.
5. Gminy nie przeznaczały wystarczających środków finansowych na utrzymanie dróg w należytym stanie. W związku z tym ograniczano zakresy prac związanych z utrzymaniem i ochroną dróg do najbardziej koniecznych przedsięwzięć. W 24 gminach (58,5 %), komórki organizacyjne, do których kompetencji należały sprawy drogownictwa, nie zgłaszały zapotrzebowania na środki w zakresie remontów dróg. W okresie objętym kontrolą, gminy wydatkowały łącznie 112 521,8 tys. zł na remonty i modernizacje dróg, co stanowiło 74,1 % planów pierwotnych (łącznie 151 890,3 tys. zł) i 64,0 % planów po zmianach (łącznie 175 817,6 tys. zł).

Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Warszawie, sformułowała następujące wnioski pokontrolne:

• Dla zarządców dróg gminnych:
  • pełne wykorzystywanie planowanych środków finansowych na remonty i modernizacje dróg,
  • przeprowadzanie okresowych kontroli (rocznych i co najmniej raz na 5 lat) na wszystkich drogach publicznych i obiektach inżynierii drogowej przez osoby posiadające stosowne kwalifikacje,
  • założenie dokumentacji ewidencyjnej obejmującej: książkę drogi, książkę obiektu mostowego i wykaz obiektów mostowych oraz dziennik objazdu dróg,
  • dokumentowanie okresowych kontroli stanu dróg i obiektów mostowych,
• Dla powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego:
  • podjęcie stosownych działań, w ramach sprawowanego nadzoru budowlanego, wobec zarządców dróg, na których ciąży obowiązek wykonywania okresowych kontroli stanu technicznego dróg i obiektów inżynierii drogowej oraz prowadzenia ich dokumentacji ewidencyjnej.

Słowo komentarza: Nie ma żadnych racjonalnych przesłanek, aby zakładać, iż sytuacja mazowieckich zarządców dróg znacznie odbiegała o krajowego poziomu. Warto zatem uważnie zapoznać się z wynikami raportu, przejrzeć we własnym zakresie, jak nasze służby kontrolują stan techniczny dróg i w razie potrzeby dostosować te działania do wymogów prawnych zanim do nas także zapuka NIK.
I chociaż koń jak jest każdy widzi, to w tym wypadku ta konstatacja nie wystarczy – potrzebne jest konkretne działanie.
Dla zainteresowanych – pełny raport NIK i szczegółowe zalecenia są TUTAJ.

Źródło: Oprac. własne na podstawie Raportu NIK