Prowadzenie działalności gospodarczej przez związek międzygminny, uwzględniać musi charakter tego podmiotu, który tworzony jest przez gminy w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych.
Oznacza to, że związek - z woli zrzeszonych w nim gmin - wyręcza je w realizacji powierzonych mu zadań. Jego pozycja, oceniana pod kątem przedmiotu działalności, nie jest więc odmienna od pozycji zrzeszonych gmin; nie jest on też "jednostką wyspecjalizowaną", zawodowo trudniącą się wykonywaniem powierzonych zadań, lecz organizacją gmin umożliwiającą im połączenie sił w celu łatwiejszego i o większej skali zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnot gminnych.
Utrwalone już orzecznictwo, wykształciło stanowisko, zgodnie z którym realizacja przez gminę zadań własnych może stanowić działalność gospodarczą (np. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1992 r., III CZP 134/92; z dnia 9 marca 1993 r., III CZP 156/92; z dnia 14 marca 1995 r. III CZP 6/95, czy z dnia 13 stycznia 2006 r. III CZP 124/05), o ile wykazuje takie cechy jak: fachowość, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie na własny rachunek, powtarzalność działań oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym. Przy czym ocena musi być dokonywana w konkretnych okolicznościach i kontekście prawnym danego przypadku, gdyż działalność gmin nie ma jednorodnego charakteru, a cele tej działalności oraz sposoby ich osiągania są bardzo różnorodne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1999 r., III CZ 112/99 oraz wyrok tego Sądu z dnia 10 kwietnia 2008 r., IV CSK 28/08). W obydwu ostatnio powołanych orzeczeniach Sąd Najwyższy, po przeprowadzeniu analizy art. 9 ust. 2 i 4 oraz art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, opowiedział się za przypisaniem cech prowadzenia działalności gospodarczej gminie wówczas, kiedy działalność ta polega na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Dopóki zaspokajanie zbiorowych potrzeb odbywa się na etapie realizacji zadań statutowych, to taka działalność nie jest działalnością gospodarczą. W omawianych orzeczeniach Sąd Najwyższy uznał, że prowadzeniem działalności gospodarczej przez gminę nie było ani zawarcie umowy o wykonanie dokumentacji technicznej terenów rekreacyjno-sportowych, ani też zawarcie umowy o roboty budowlane w celu wykonania sali gimnastycznej i kompleksu świetlicowo - żywieniowego przy publicznym gimnazjum.
Źródło: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2011 r. II CSK 409/10
