Mediacja to sposób rozwiązywania sporów, który skupia się na stronach konfliktu uwzględniając ich potrzeby i oczekiwania. Jest skutecznym sposobem rozwiązywania problemów i stanowi prawdziwą alternatywę dla drogi sądowej. W przeciwieństwie do sformalizowanego procesu sądowego jest to możliwość bardziej elastyczna i niesformalizowana. Mediacja może być rozumiana bardzo różnie m.in. jako proces, w którym bezstronna osoba trzecia – mediator, ułatwia negocjacje stronom będącym w konflikcie, stronom które próbują osiągnąć porozumienie.
Historia mediacji i procesów do niej zbliżonych sięga czasów dawnych i obejmuje swoim zasięgiem różnorodne kultury, od żydowskiej, chrześcijańskiej, hinduskiej, buddyjskiej, po konfucjańską, czy państw islamu. Mediację znali m.in.: Chińczycy, Japończycy, Egipcjanie 2500 lat temu, ale także nowożytni władcy europejscy. Za kolebkę współczesnego procesu mediacji uznawane są Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, gdzie ze względu na kryzys sądownictwa oraz chęć zapewnienia większego dostępu do sprawiedliwości, mediacja zyskała na popularności i rozwinęła się w latach 60-tych i 70-tych XX wieku. Swój rozkwit instytucja ta przeżywała w latach 80-tych i 90-tych jednocześnie odnosząc duży sukces. Obecnie jest tam wykorzystywana na szeroką skalę także w sprawach z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego. Początki regulacji instytucji mediacji w polskim systemie prawnym sięgają końca lat 90-tych XX wieku oraz początków XXI wieku, kiedy to mediacja została wprowadzona przez ustawodawcę do prawa administracyjnego, prawa cywilnego, prawa karnego i prawa pracy.
Postępowanie mediacyjne podobnie jak postępowanie sądowoadministracyjne, czy cywilne, mimo dużego stopnia elastyczności prowadzone jest w oparciu o zbiór zasad, które jednocześnie są jego zaletami. Tymi zasadami są m.in.: dobrowolność, poufność, szybkość i koszt postępowania mediacyjnego, a także bezstronność i neutralność osoby mediatora, jak również dążenie do wypracowania porozumienia w oparciu o zaspokojenie interesów obu stron.
Głównym celem prowadzonej mediacji jest ułatwienie komunikacji między stronami sporu i wypracowanie Wspólnego rozwiązania satysfakcjonującego je. Oznacza to, że postępowanie mediacyjne może zakończyć się zawarciem ugody. Może jednak zdarzyć się tak, że strony sporu nie znajdą wspólnego rozwiązania problemu i nie dojdą do porozumienia, w związku z czym nie dojdzie między nimi do zawarcia ugody. W takiej sytuacji, bez względu na rodzaj prowadzonego postępowania mediacyjnego (prowadzonego W oparciu o: klauzulę zawartą w spornej umowie, czy umowę o mediację; lub też będącego wynikiem decyzji sądu) zarówno w sprawach sądowoadministracyjnych, jak i cywilnych, strony mają prawo, bez ponoszenia dodatkowych konsekwencji swojej decyzji, do skierowania sprawy na drogę sądową. Skorzystanie zatem z postępowania mediacyjnego nie wyklucza możliwości dochodzenia swoich roszczeń przed sądem i nie zamyka drogi sądowej.
Źródło: Projekt "Centra Arbitrażu i Mediacji – projekt pilotażowy" współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
