Czy zgromadzeniu związku międzygminnego przysługuje uprawnienie do stanowienia przepisów regulujących zasady przyznawania i określania wysokości diet dla członków takiego związku?
W świetle przepisu art. 69 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym, do zgromadzenia związku międzygminnego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rady gminy. Zgodnie zaś z art. 25 ust. 4 tej ustawy na zasadach ustalonych przez radę gminy radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych. Kluczowym zatem w niniejszej sprawie jest rozstrzygnięcie, czy odpowiednie stosowanie do zgromadzenia związku przepisów dotyczących rady gminy oznacza przyznanie zgromadzeniu związku uprawnienia do realizowania uprawnień pracowniczych w odniesieniu do członków zgromadzenia.
Zauważyć należy, że problem ten był już przedmiotem rozważań kilku składów orzekających Naczelnego Sądu Administracyjnego. Pogląd wyrażony w tej kwestii w wyroku z dnia 13 marca 2013 r., sygn. akt II OSK 2726/12, podzieliły składy orzekające NSA m.in. w wyrokach z dnia 27 sierpnia 2013 r., sygn. akt II OSK 506/13, II OSK 493/13 i II OSK 669/13 oraz z dnia 15 października 2013 r., sygn. akt II OSK 2072/13. Odmawiając zgodnie powyższego uprawnienia zgromadzeniu związku międzygminnego podkreślano, że przepis art. 69 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym regulując instytucję zgromadzenia związku międzygminnego odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących rady gminy, nie zaś przepisów odnoszących się do radnych, tymczasem różna jest sytuacja prawna radnych i członków zgromadzenia związku międzygminnego, którymi co do zasady są wójtowie gmin uczestniczących w związku. Wywodzono, że fakt członkostwa radnego w zgromadzeniu związku może zostać uwzględniony przez radę gminy przy ustalaniu zasad przyznawania diet, do czego uprawnia ją art. 25 ust. 8 ustawy o samorządzie gminnym. Podkreślano też, że analogicznie kształtowane może być wynagrodzenie wójta, którego ustalenie należy do rady.
Nie sposób podważyć powyższego stanowiska okolicznością, że żadna rada gminy nie będzie czuła się zobligowana do pokrywania choćby najmniejszych kosztów działalności jej przedstawicieli w związku, jeżeli koszty te będą powiązane bezpośrednio z działalnością na rzecz także innych i często większych gmin. Wskazać tu choćby należy, że formuła związku międzygminnego jest oparta na dobrowolności. Gminy zatem mogą a nie muszą korzystać z tej formy współpracy w celu wykonywania zadań publicznych. W ramach takiej współpracy związek wykonuje wspólnie zadania publiczne zrzeszonych gmin, działając w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Przysługują mu więc takie same uprawnienia i obowiązki, jakie mają gminy w związku z wykonywaniem przekazanych zadań. Brak jest przy tym racjonalnego powodu, aby przyjąć, że gmina cedując swoje kompetencje na związek międzygminny nie ponosi kosztów związanych z udziałem jej przedstawicieli w działaniach mających na celu realizację powierzonych zadań, w tym związanych z uczestnictwem w obradach organów związku. Uznać należy, że podkreślane różnice w wielkości współpracujących na tej zasadzie gmin wobec decyzji o utworzeniu związku międzygminnego celem wspólnej realizacji określonych zadań, pozostają bez znaczenia. Wątpliwości w tej mierze, zwłaszcza w kontekście koniecznych nakładów jak i spodziewanych korzyści, jakie może odnieść gmina przystępując do związku międzygminnego, powinna rozważyć rada gminy decydując o podjęciu tego typu współpracy.
Źródło: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 października 2014 r. II OSK 1275/14
