Artykuł 5 ustawy o gospodarce komunalnej dopuszcza możliwość wykonywania zadań mających na celu zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej przez związki międzygminne (związki komunalne), przez miasto stołeczne Warszawa oraz w ramach porozumień komunalnych. 

Przepis ten wskazuje na krąg podmiotów, które poza jednostkami samorządu terytorialnego, mogą prowadzić gospodarkę komunalną.

Gdy gospodarka komunalna, na mocy powyższego przepisu, prowadzona jest przez związek międzygminny, kompetencje do ustalania cen za usługi oraz wybór formy organizacyjno – prawnej prowadzonej działalności posiada zgromadzenie związku, które może przenieść ją na zarząd związku. Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku związku powiatów.  

Jeżeli zadania na gruncie ustawy będą realizowane na mocy porozumienia gmin i powiatów, wówczas jednostka realizująca zadanie przejmuje prawa i obowiązki pozostałych jednostek, które są obowiązane uczestniczyć w kosztach realizacji zadania. W ramach porozumienia jednostki samorządu terytorialnego mogą przekazywać sobie nawzajem do realizacji zadania związane np. z unieszkodliwianiem odpadów, targowiskami itp.

Na gruncie ustaw samorządowych gminy powiaty i województwa mogą tworzyć stowarzyszenia. Jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzyć stowarzyszeniu prowadzenie działalności polegającej na promowaniu ich walorów czy też realizacji zadań edukacyjnych. Stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego nie może jednak być podmiotem regulującym działalność komunalną, tzn. zlecać innym podmiotom prowadzenia gospodarki komunalnej. Może natomiast ubiegać się o realizację zadania z zakresu gospodarki komunalnej jako podmiot zewnętrzny (przez zlecenia), jeśli zakres zadania jest związany z przedmiotem działalności stowarzyszenia. To samo dotyczy fundacji utworzonej przez powiat czy województwo samorządowe.

Źródło: Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz. Wzory umów i regulaminów, Wojciech Gonet, Lexis.pl