Kolejne posiedzenie Krajowego Forum Terytorialnego poświęcone było tematyce usprawniania funkcjonowania administracji publicznej. Celem posiedzenia była diagnoza aktualnego stanu administracji w oparciu o wyniki badań na temat jakości i skuteczności jej funkcjonowania na poszczególnych szczeblach zarządzania. Wnioski z dyskusji mają pomóc w określeniu pożądanych kierunków działań dla usprawnienia pracy administracji, w szczególności w kontekście programowania wdrażania nowego budżetu polityki spójności 2014-2020.

Dyrektor Departamentu Współpracy z Jednostkami Samorządu Terytorialnego w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji, Andrzej Trzęsiara, przedstawił wizję funkcjonowania administracji publicznej ujętą w Strategii Sprawne Państwo 2020. Sprawne państwo rozumiane jest tam jako państwo otwarte, pomocne, skuteczne i efektywne, o silnej pozycji międzynarodowej i wysokiej aktywności obywateli w życiu społecznym i politycznym, dlatego głównym celem tej strategii jest zwiększenie skuteczności i efektywności państwa otwartego na współpracę z obywatelami. Zrealizowaniu zapisów tej strategii w perspektywie do 2020 r. ma sprzyjać – przynajmniej w założeniu autorów - wdrażanie polityki rozwoju dzięki funkcjonalnym strukturom organizacyjnym i profesjonalnej kadrze urzędniczej przy oszczędnym gospodarowaniu środkami finansowymi oraz w oparciu o przejrzyste i elastyczne reguły współpracy.

Jak nas widzi OECD

Zastępca dyrektora Departamentu Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym w MRR Piotr Krasuski, zaprezentował wnioski z raportu OECD, ukazujące obraz polskiej administracji z perspektywy zewnętrznego obserwatora. Rekomendacje zamieszczone w raporcie pokrywają się z zaprezentowaną przez dyr. Trzęsiarę wizją zawartą w Strategii Sprawne Państwo 2020. W wyniku przeprowadzonej oceny jakości funkcjonowania polityk publicznych w Polsce i instytucji odpowiedzialnych za ich realizację sformułowane zostały przez OECD rekomendacje odnośnie pożądanych reform i usprawnień w obszarze dobrego rządzenia. Dotyczyły one m.in.: zarządzania strategicznego na poziomie centralnym, zarządzania finansami publicznymi (wdrożenia budżetu zadaniowego), zarządzania wielopoziomowego w administracji publicznej  oraz wsparcia i rozwoju kapitału ludzkiego w administracji publicznej.

Opinia badaczy

Dr Stanisław Mazur z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, jako główny problem wskazał słabą koordynację działań administracji, przy dobrym funkcjonowaniu każdego z jej segmentów osobno. Dlatego w nadchodzącym okresie dr Mazur upatruje szansy na zmiany strukturalne w administracji publicznej. Wyzwanie dla perspektywy 2014-20 to szybkie i skoncentrowane na długotrwałym rezultacie zmiany oparte na konkretnym planie działania. Dla administracji publicznej efektem tych zmian powinien być nowy model funkcjonowania cechujący się efektywnym, skutecznym i służebnym wykonywaniem zadań publicznych przy zapewnieniu silnej pozycji obywateli.

O kierunkach zmian jakościowych w administracji rządowej mówił dr Karol Olejniczak z Uniwersytetu Warszawskiego. Swą analizę zawęził do kluczowych w procesie programowania struktur ministerialnych. Wskazał na rosnący poziom wiedzy wśród administracji rządowej, przy jednoczesnych (wciąż) brakach kooperacji między pracownikami. W wymianie doświadczeń między specjalistami widzi szansę na wytworzenie nowych, efektywnych mechanizmów współpracy. Interakcja konieczna jest nie tylko między urzędnikami, ale również z obywatelami, których głos wciąż nie jest wystarczająco uwzględniany.

Dr Olejniczak w perspektywie 2014-20 upatruje dużej szansy na budowę efektywnych metod współpracy przez eksperymentowanie i tworzenie programów pilotażowych, aby następnie wdrożenie najbardziej efektywnego systemu.

Zróżnicowanie lokalne

Trudnym obszarem dyskusji był temat zarządzania na poziomie lokalnym, podjęty przez dr Paulinę Legutko-Kobus. Podzieliła się ona doświadczeniami ze szkoleń realizowanych w ramach projektu MRR "Strategicznie dla rozwoju". Ustawowo wszystkie gminy mają te same obowiązki w zakresie zarządzania rozwojem lokalnym Tymczasem gminy są niezmiernie zróżnicowane (duże miasta, miasta aglomeracyjne, gminy wiejskie w okolicach miast, małe miasta, gminy miejsko-wiejskie, gminy obwarzankowe, gminy wiejskie (w tym rolnicze i peryferyjne), dlatego trudnym jest wypracowanie jednego, uniwersalnego rozwiązania dla ich funkcjonowania.

Nowoczesne prowadzenie polityki rozwoju zakłada podejście zintegrowane, funkcjonalne, partycypacyjne (współdecydowanie). Takie podejście do zarządzania polityką przyniesie korzyści rozwojowe w skali krajowej. Konieczne jest prowadzenie spójnych choć dostosowanych do potrzeb poszczególnych samorządów działań mających na celu dalsze zwiększanie kompetencji w zakresie zarządzania strategicznego.

Partycypacja obywatelska i współpraca samorządów

W trakcie dyskusji uczestnicy posiedzenia zgodzili się z opinią ekspertów, że partycypacja obywatelska to bardzo ważne, choć niełatwe do praktycznego wdrożenia elementy zarządzania strategicznego w administracji. Skonkludowano, że dialog społeczny jest najefektywniejszy, gdy zasięga się opinii obywateli w najbardziej kluczowych kwestiach. Wówczas, głos społeczeństwa rzeczywiście jest rzeczywiście użyteczny dla rozwiązania danego problemu, a obywatele odczuwają poczucie wpływu na istotne działania administracji publicznej. Uczestnicy podkreślali konieczność współpracy samorządów wszystkich szczebli. Rola samorządów wojewódzkich jest niezwykle ważna, ale proces zarządzania powinien odbywać się w ścisłej współpracy z administracją lokalną w celu najlepszego dostosowania działań rozwojowych do potrzeb. Zaspokojenie ich na najniższym szczeblu będzie owocować pozytywnymi zmianami na pozostałych poziomach.

Uczestnicy podkreślali także potrzebę koordynacji podejmowanych działań, konieczność wymiany informacji oraz wniosków z prac administracji publicznej, traktowanych jako standardy udoskonalania pracy oraz wzajemnego uczenia się.

Wnioski

Uczestnicy Forum zgodnie przyznali, że aktualny stan administracji publicznej jest dobry. Szybkie dostosowanie się do zmian administracyjnych po 1999 roku wpłynęło na uzupełnienie braków rozwojowych.  Aby administracja dalej mogła się udoskonalać potrzebuje zmian strukturalnych:

• Najważniejszym wyzwaniem jest wypracowanie spójnego i skoordynowanego, wielopoziomowego systemu z uwzględnieniem głosu obywateli. Oparty na takich fundamentach potencjał rozwojowy ma szansę na wykreowanie silnego długookresowego rozwoju Polski.
• Powinny zostać wypracowane i wdrożone skuteczne mechanizmy współpracy i koordynacji w administracji, zgodnie z założeniami Strategii Sprawne Państwo, a także rekomendacjami OECD.
• Zasadne jest prowadzanie spójnych, ale równocześnie zindywidualizowanych działań mających na celu dalsze zwiększanie kompetencji w zakresie zarządzania strategicznego w administracji.

Źródło: mrr.gov.pl