Wojewoda: ustanowienie odznaczenia honorowego przyznawanego jako wyraz uznania za wybitne dokonania pewnych osób, wymaga przestrzegania przepisów Ustawy o odznakach i mundurach, w tym skonsultowania wzoru odznaki z Prezydentem RP.
Odznaczenia i honorowe tytuły przyznawane najwybitniejszym jednostkom, od wieków stanowią sztandarowy przykład wyrażania szczególnej wdzięczności i szacunku dla wybitnych osobistości. Na wprowadzenie własnej formy nagradzania takich osób decydują się także powiaty pragnące uhonorować osoby szczególnie zasłużone dla swoich małych ojczyzn. Należy jednak pamiętać, że także samorządowe ordery i odznaczenia podlegają przepisom regulującej tę tematykę ustawy, którą stosuje się nie tylko w odniesieniu do najwyższych wyróżnień państwowych.
Rada jednego z powiatów w województwie lubelskim przyjęła uchwałę w sprawie ustanowienia tytułu "Zasłużony dla Powiatu [...]", a także załącznik regulujący procedurę nadawania tego tytułu honorowego. Przygotowanie wzoru medalu, a także regulaminu jego przyznawania, odbyły się jednak z pominięciem wytycznych obowiązującej Ustawy z 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach, której przestrzeganie stanowi obowiązek organu podejmującego się takiej inicjatywy. Na podstawie tego aktu prawnego, organ ustanawiający odznakę powinien określić wzór, a także zasady i tryb nadawania i zasady noszenia odznaki. Co więcej, ustalenie wzoru i sposobu noszenia odznaki wymaga wyrażenia zgody przez Prezydenta RP, na co wskazuje art. 6 ust. 1 tej ustawy. O ile niepełne zrealizowanie zakresu upoważnienia ustawowego poprzez nieokreślenie w treści uchwały zasad nadawania i posługiwania się odznaką stanowi dość typowy błąd spotykany w samorządowych uchwałach dotyczących wielu spraw, to niedopełnienie obowiązku zgody Prezydenta, jest uchybieniem szczególnym - wiążącym się konkretnie z tematyką odznaczeń.
Jak wskazał Wojewoda, obowiązek otrzymania pozytywnego stanowiska głowy państwa wynika z potrzeby zachowania porządku w systemie odznaczeń w skali całego kraju. Jeśli zaś wzór nagrody nie został poddany konsultacjom w takim trybie, zaś regulamin posługiwania się odznaczeniem nie zawiera wszystkich wymaganych przez ustawę elementów, przyjmuje się że uchwała rady powiatu została przyjęta z istotnym naruszeniem prawa. Konsekwencją jest wobec tego stwierdzenie przez Wojewodę, jako organ nadzoru, nieważności uchwały w tym przedmiocie.
Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Lubelskiego z 23 października 2024 r. (sygn. PN-II.4131.328.2024)
