EMAS (akronim angielskiej nazwy „Eco-Management and Audit Scheme”, czyli system ekozarządzania i audytu) to ekologiczna metoda zarządzania, pozwalająca przedsiębiorcom i instytucjom w pełni nadzorować wpływ na środowisko i uwzględniać aspekty środowiskowe w kierowaniu organizacją. EMAS jest obecnie jednym z najbardziej nowoczesnych systemów zarządzania środowiskowego. Organizacje przystępują do systemu dobrowolnie, zobowiązują się do nieustannego doskonalenia swojej działalności w zakresie ochrony środowiska.
Organizacje zamierzające zarejestrować się w systemie EMAS powinny przeprowadzić przegląd środowiskowy, opracować i wdrożyć system zarządzania środowiskowego, przeprowadzić audyt wewnętrzny oraz przygotować deklarację środowiskową. Dokumentacja musi musi zostać zweryfikowana i zatwierdzona przez akredytowanego weryfikatora środowiskowego. Wdrożenie EMAS w urzędach administracji obejmuje następujące działania:
- podjęcie decyzji przez najwyższe kierownictwo w organizacji dotyczącej przystąpienia do wdrażania systemu ekozarządzania i audytu EMAS,
- przeprowadzenie wstępnego przeglądu środowiskowego w organizacji,
- określenie polityki środowiskowej organizacji,
- identyfikację i ocenę bezpośrednich i pośrednich aspektów środowiskowych,
- opracowanie celów i zadań środowiskowych oraz programu zarządzania środowiskowego,
- przydzielenie zakresu obowiązków i odpowiedzialności oraz określenie kompetencji pracowników,
- szkoleń zgodnie ze zidentyfikowanymi potrzebami szkoleniowymi,
- określenie i zapewnienie sprawnego przepływu informacji wewnątrz i na zewnątrz organizacji,
- sporządzenie deklaracji środowiskowej,
- udokumentowanie systemu zarządzania środowiskowego,
- realizację działań w zakresie zarządzania znaczącymi bezpośrednimi i pośrednimi aspektami środowiskowymi,
- gotowość i reagowanie na sytuacje niebezpieczne i awarie, ocenę systemu zarządzania środowiskowego poprzez monitorowanie i pomiary, ocenę zgodności oraz system audytów wewnętrznych,
- nadzór nad niezgodnościami, wprowadzenie działań korygujących i zapobiegawczych,
- przeprowadzenie przeglądu zarządzania,
- ocenę deklaracji środowiskowej oraz systemu zarządzania środowiskowego przez weryfikatora jednostki weryfikującej,
- ciągłe doskonalenie.
Do marca 2011 roku w systemie ekozarządzania i audytu EMAS zarejestrowano 4659 organizacji, najwięcej w Niemczech, bo aż 1402. W Polsce aktualnie zarejestrowanych jest 30 instytucji, które zdecydowały się na ekologiczne zarządzanie. Gmina Trzebinia to pierwsza i do tej pory jedyna jednostka samorządu terytorialnego, która wdrożyła system EMAS w jednym z wydziałów urzędu miasta. Ponad to na liście można znaleźć m.in. Centrum Onkologii im. prof. Franciszka Łukaszczyka, WFOŚiGW w Katowicach, Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o., Centrum Informacji o Środowisku i Ministerstwo Środowiska.
Warto zapoznać się z publikacją „Wdrażanie systemu ekozarządzania i audytu EMAS w jednostkach administracji rządowej”, którą przygotowano w ramach projektu „Modernizacja systemów zarządzania i podnoszenie kompetencji kadr poprzez realizację wdrożeń usprawniających ukierunkowanych na poprawę procesów zarządzania w administracji rządowej” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Opracowanie zawiera wiele przydatnych wskazówek w jaki sposób planować i wdrażać działania przyjazne środowisku. Publikacja dostępna jest na stronie resortu środowiska.
Źródło: Alina Matuszak-Flejszman, Wdrażanie systemu ekozarządzania i audytu EMAS w jednostkach administracji rządowej, Warszawa 2011, http://emas.gdos.gov.pl
