Art. 13 ust. 1 dopuszcza wyjątki od zasady głosowań zwykłą większością głosów w obecności połowy radnych. Istotnym jest, by wyjątki te miały swoje umocowanie w ustawie. Wynika to z literalnego brzmienia przepisu, ze sformułowania "chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej". Należy zatem rozumieć, że wprowadzenie do statutu postanowień modyfikujących zasady podejmowania rozstrzygnięć w zakresie większości głosów niezgodnie z ustawami, nie będą wiążące.
Na podobnym stanowisku stoi NSA, który w swoich orzeczeniach wskazał, że:
- określenie w Regulaminie Rady Gminy C. innego trybu podejmowania uchwał niż wynika to z bezwzględnie obowiązującego przepisu art. 14 ustawy o samorządzie terytorialnym stanowi naruszenie prawa, czego konsekwencją jest, że podjęta w takim trybie uchwała jako sprzeczna z prawem, tj. ww. art. 14 ustawy o samorządzie terytorialnym, jest nieważna. (wyrok NSA /do 2003.12.31/ w Gdańsku z dnia 28 czerwca 1995 roku wydany w sprawie o sygn. akt: SA/Gd 1737/94),
- jakiekolwiek odstępstwa od tak określonej procedury podejmowania uchwał (art. 14 ustawy o samorządzie gminnym – per analogiam art. 13 ustawy o samorządzie powiatowym – przyp. aut.) muszą (obligatoryjnie) mieć podstawę prawną w konkretnym przepisie rangi ustawowej(...). Ustawodawca nie przewidział żadnych wyjątków od tak określonych zasad. (wyrok NSA z dnia 12 marca 2006 roku wydany w sprawie o sygn. akt: I OSK 1997/12),
- uchwalając statut gminy, rada gminy nie jest uprawniona do ustanawiania odmiennych wymagań co do zdolności uchwałodawczej organów gminy (kworum) lub prawomocności ich uchwał (większość) niż określone w przepisach ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.) bądź we wspomnianych w art. 14 ust. 1 tej ustawy "przepisach szczególnych", przez które należy rozumieć inne przepisy rangi ustawowej (wyrok NSA /do 2003.12.31/ we Wrocławiu z dnia 21 września 1993 roku w sprawie o sygn. akt: SA/Wr 1058/93.
Chociaż przytoczone orzeczenia dotyczą ustawy o samorządzie gminnym, to można je stosować również do rady powiatu, bowiem jak już wskazywano w poprzednich częściach cyklu, art. 13 ustawy o samorządzie powiatowym zawiera zapisy analogiczne do art. 14 ustawy o samorządzie gminnym.
Zanim przystąpimy do podejmowania uchwał...
... powinniśmy sprawdzić czy propozycje uchwał są przygotowane w sposób jednoznaczny, umożliwiający szybkie określenie intencji głosującego radnego i wyliczenie większości. Jak wskazał WSA w Poznaniu, treść uchwał powinna być sformowana jeszcze przed samym aktem głosowania. Radni muszą wiedzieć jakiej treści uchwałę głosują. (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 6 lutego 2014 roku w sprawie o sygn. akt: I SA/Po 941/13).
... powinniśmy zweryfikować, czy w przypadku konkretnej uchwały ustawa nie wymaga większości innej niż zwykła (większość bezwzględna, większość bezwzględna ustawowego składu, większość kwalifikowana). Pamiętać trzeba, że większość zwykła jest najmniej "restrykcyjną" większością dla podjęcia rozstrzygnięcia przez radę. A zatem w przypadku bowiem, gdy do podjęcia uchwały będzie wymagana np. większość bezwzględna, a przewodniczący zna uchwałę za podjętą, ponieważ głosowała za nią większość zwykła, taka uchwała będzie nieważna. Zadaniem biura obsługującego jest zatem śledzenie czy przepisy rangi ustawowej nie przewidują w danych okolicznościach odstępstwa od zasady.
O ewentualnych wyjątkach należy również pamiętać w trakcie posiedzenia, w sytuacji gdy radni zdecydują się na wprowadzenie zmian w porządku obrad. Grupa radnych może wprowadzić do porządku obrad niemalże każdą sprawę – należy zatem "na szybko" zorientować się jak podjąć wiążąco uchwałę, której głosowania żądają radni.
