Na najbliższe posiedzenie komitetu monitorującego Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020, które odbędzie się 13 stycznia, zaplanowano m.in. przyjęcie kryteriów wyboru operacji dla działania "podstawowe usługi i odnowa wsi", z którego korzystają gminy i powiaty, w zakresie dwóch istotnych dla JST typów operacji: gospodarki wodno-ściekowej i targowisk.
Dwa projekty uchwał dotyczące działania „usługi i odnowa wsi” odnoszą się do dwóch poddziałań. Pierwsze z nich to poddziałanie 7.2 Wsparcie inwestycji związanych z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycji w energię odnawialną i w oszczędzanie energii, typ operacji – gospodarka wodno-ściekowa. Drugie to poddziałanie 7.4 – Wsparcie inwestycji w tworzenie, ulepszanie i rozwijanie podstawowych usług lokalnych dla ludności wiejskiej, w tym rekreacji i kultury, i powiązanej infrastruktury, typ operacji – Inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów.
Gospodarka wodno-ściekowa
Dla przypomnienia z treści programu. Inwestycje w tym zakresie mogą polegać na budowie, przebudowie, modernizacji lub wyposażeniu obiektów budowlanych służących do zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków oraz na zakupie i montażu urządzeń kanalizacyjnych oraz urządzeń wodociągowych. Beneficjentami dofinansowania mogą być: gmina; spółka, w której udziały mają wyłącznie JST; związek międzygminny. Kosztami kwalifikowanymi do refundacji są: koszty budowy, przebudowy, modernizacji lub wyposażenia obiektów budowlanych, w szczególności: oczyszczalni ścieków, stacji uzdatniana wody, systemów kanalizacji sieciowej lub pojedynczych systemów oczyszczania ścieków; koszty zakupu sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji operacji; koszty ogólne, bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji.
Warunki ogólne dofinansowania zakładają, że projekt może je uzyskać, jeśli realizowany jest w miejscowości należącej do: gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej z wyłączeniem miast pow. 5 tys. mieszkańców lub gminy miejskiej z wyłączeniem miejscowości powyżej 5 tys. mieszkańców; w miejscowościach poza aglomeracjami zdefiniowanymi w KPOŚK; projekt jest spójny z dokumentem planistycznym gminy lub lokalną strategią rozwoju gminy lub planem rozwoju miejscowości; realizowany będzie na nieruchomości należącej do wnioskodawcy lub wnioskodawca posiada prawo do dysponowania nieruchomością na cele określone w operacji przez okres związania celem; projekt spełnia wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa, które mają zastosowanie do tej operacji.
Ministerstwo zaproponowało dla tego typ operacji, podobnie jak w przypadku dróg lokalnych, kryteria krajowe i regionalne. Krajowych jest sześć, przy czym szóste ma dwa warianty w zależności od typu projektu. Do tego dochodzą trzy kryteria regionalne. Łącznie projekt może uzyskać 32 punkty. W tym za spełnienie kryteriów krajowych 20, a za regionalne 12. Minimalna liczba punktów uprawniająca do ubiegania się o dofinansowanie wynosi połowę maksymalnej, czyli 16.
- Pierwszym kryterium jest podstawowy dochód podatkowy gminy, w której jest planowana realizacja operacji, w przeliczeniu na 1 mieszkańca (obliczany zgodnie z przepisami o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, opublikowany przez urząd obsługujący ministra właściwego do spraw finansów publicznych do stosowania w roku, w którym nastąpiło ogłoszenie o naborze). Im dochód niższy, typ punktacja wyższa (do połowy średniej krajowej = 5 punktów);
- Drugie kryterium, to poziom bezrobocia w powiecie, w którym położona jest gmina, na terenie której ma być realizowana inwestycja. Jeśli w ostatni roku przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy, bezrobocie było wyższe lub równe średniej krajowej, projekt otrzyma 2 punkty;
- Kryterium trzecie preferuje projekty powiązane z inwestycjami dotyczącymi tworzenia pasywnej infrastruktury szerokopasmowej, lub sieć na obszarze operacji już istnieje. Za to uzyskuje się 1 punkt;
- Czwarte kryterium mówi o preferencji dla inwestycji, która realizowana będzie „na obszarze, na którym jednolita część wód powierzchniowych jest zagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych, wynikających z programu wodno-środowiskowego kraju”. Za to przewidziono 5 punktów;
- Kryterium piąte premiuje jednym punktem projekt, który dotyczy łącznie gospodarki wodnej i gospodarki ściekowej;
- Szóste kryterium dotyczy wskaźnika zwodociągowania gminy, w której jest planowana realizacja operacji dotyczącej gospodarki wodnej. Im wskaźnik niższy, tym wyższa punktacja (do 50 proc. = 6 punktów). Kryteria 6a i 6b dotyczą inwestycji w gospodarce ściekowej. Im niższy wskaźnik skanalizowania w gminie, tym wyższa punktacja. Odwrotnie ze wskaźnikiem zwodociągowania: im wyższy – na terenie gminy, na której planowania inwestycja ściekowa – tym wyższa punktacja (powyżej 75 proc. – 2 punkty). Jeżeli projekt będzie dotyczył łącznie gospodarki wodnej i gospodarki ściekowej, to oceniający uwzględnią wyższą z dwóch przyznanych punktacji - za kryterium 6 albo 6a i 6b.
Targowiska
W przypadku tych inwestycji beneficjentem dofinansowania może być gmina, powiat lub ich związki. Kosztami kwalifikowanymi do refundacji są: koszty budowy przebudowy lub modernizacji obiektów budowlanych; koszty zakupu sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji operacji; koszty ogólne, bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji.
Dla oceny inwestycji w targowiska (lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów – każdorazowo, gdy używane jest pojęcie targowisko rozumiane jest przez to także ten drugi typ obiektu), przygotowano sześć kryteriów wyboru projektów. Łącznie wniosek może uzyskać maksymalnie 48 punktów. Koniecznie minimum do ubiegania się o uzyskanie dofinansowania wynosi połowę tej sumy.
- Pierwszym kryterium jest powierzchnia handlowa targowiska (lub obiektu budowlanego przeznaczonego na cele promocji lokalnych produktów) przeznaczona na sprzedaż produktów rolno-spożywczych. Priorytetowo będą traktowane targowiska, których powierzchnia handlowa będzie w jak największej części zarezerwowana na sprzedaż tych produktów. Za więcej niż połowę wykorzystanej powierzchni w tym celu można będzie uzyskać 12 punktów;
- Drugie kryterium preferuje inwestycje polegające na przebudowie lub remoncie istniejących obiektów. Można za to uzyskać 4 punkty. Ministerstwo uzasadnia ten czynnik ograniczonym budżetem, co skłania do inwestycji wymagających mniejszych nakładów finansowych, które pozwalają na osiągnięcie tych samych celów. Poza tym wykorzystanie dotychczasowej lokalizacji gwarantuje lepsze dotarcie do nabywcy towarów, co przekłada się na wyższe zainteresowanie obiektem przez podmioty z obszaru oraz mniejsze ryzyko niepowodzenia w sprzedaży produktów rolnych i spożywczych w tych obiektach. Nowe inwestycje mogłyby stanowić niepotrzebną konkurencję dla dotychczasowych obiektów;
- Podobne jest uzasadnienie trzeciego kryterium, premiującego gminy, w których nie był dofinansowany projekt z PROW 2007-2013;
- Czwarte kryterium premiuje produkty rolnictwa ekologicznego – im większa powierzchnia targowiska na ich promocję, tym wyższa liczba przyznanych punktów (więcej niż 10 proc. = 10 punktów);
- Piąte kryterium premiuje wyposażenie targowiska w instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii. Im wyższe pokrycie zapotrzebowania na energię elektryczną lub cieplną pochodzić będzie z OZE, tym wyższa punktacja (więcej niż połowa = 6 punktów);
- Szóste kryterium premiuje całoroczne wykorzystanie obiektu; można uzyskać za jego spełnienie 10 punktów.
Do powyższych sześciu kryteriów krajowych dochodzą trzy kryteria dla każdego z szesnastu województw.
Poczekajmy na rozporządzenia
Pakiety kryteriów dla obu typów projektów z zakresu tzw. małej infrastruktury będą dyskutowane na najbliższym posiedzeniu komitetu monitorującego PROW. Pamiętajmy jednak, że każda z uchwał KM zawiera upoważnienie członków komitetu dla Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do dokonania „wszelkich niezbędnych zmian kryteriów wyboru operacji dla działania, poddziałania i typu operacji PROW 2014-2020, wynikających z przebiegu rządowego procesu legislacyjnego”. Oznacza to, że kluczowe będą rozporządzenia ministerialne. A losy rozporządzenia dotyczącego dróg lokalnych wskazują, że może jeszcze coś się zmieni.
