Osoby bez stałego adresu zamieszkania mają problemy z udziałem w wyborach. Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje u Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.
W piśmie z 10 grudnia br. skierowanym do Wojciecha Hermelińskiego Adam Bondar przypomina, że po wyborach odbywających się w 2014 i 2015 roku do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęło szereg skarg obywateli, którzy podnosili problematykę niewłaściwego funkcjonowania rejestrów i spisów wyborców. Rzecznik podjął jej pogłębioną, wszechstronną analizę tej materii. Część ze skarg obywateli dotyczyła trudności w skutecznym dopisaniu się do rejestru i spisu wyborców, co może stanowić ograniczenie konstytucyjnych praw wyborczych. - W tym kontekście chciałbym zwrócić szczególną uwagę na sytuację osób bezdomnych, nigdzie niezamieszkałych. Do rejestru wyborców są wpisywani na swój wniosek ci wyborcy, którzy nie są zameldowani na obszarze gminy na pobyt stały – czytamy w liście.
RPO przypomina, że zgodnie z art. 19 § 1 kodeksu wyborczego wpisanie do rejestru wyborców odbywa się poprzez złożenie pisemnego wniosku zawierającego nazwisko, imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia oraz numer ewidencyjny PESEL wnioskodawcy. Zgodnie ze wspomnianym przepisem, wnioskodawca dołącza do wniosku m.in. pisemną deklarację, w której podaje swoje obywatelstwo i adres stałego zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Co bardzo istotne, art. 19 § 2 kodeksu wyborczego stanowi, że przepis § 1 stosuje się odpowiednio do wyborcy nigdzie niezamieszkałego, przebywającego stale na obszarze gminy.
Także zgodnie z kodeksem wyborczym, minister właściwy do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określa w drodze rozporządzenia m.in. wzór wniosku o wpisanie wyborcy do rejestru wyborczego, a także wzór pisemnej deklaracji, uwzględniając konieczność zapewnienia możliwości weryfikacji danych zawartych w rejestrze wyborców, bezpieczeństwa wprowadzenia i przetwarzania tych danych oraz ich przekazywania i odbioru.
Powyższe kwestie zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 27 lipca 2011 r. w sprawie rejestru wyborców oraz trybu przekazywania przez Rzeczpospolitą Polską innym państwom członkowskim Unii Europejskiej danych zawartych w tym rejestrze.
Jednakże z ustaleń Rzecznika wynika, że tryb wpisu do rejestru, w odniesieniu do wyborców nigdzie niezamieszkałych, jest niejasny, co powoduje różną interpretację przepisów oraz niejednolitą praktykę ich stosowania. W toku procedury wpisu do rejestru wymaga się od osób bezdomnych, aby podały adres stałego zamieszkania. Podobne problemy mogą dotyczyć wyborców nigdzie niezamieszkałych w odniesieniu do procedury każdorazowego dopisania do spisu wyborców. Dlatego też Rzecznik Praw Obywatelskich prosi Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej o przedstawienie opinii na temat możliwych działań dotyczących pełnego zagwarantowania praw wyborczych osób nigdzie niezamieszkałych.
Z pełną treścią pisma RPO można zapoznać się TUTAJ.
