Ponad połowa jednostek samorządu terytorialnego województwa opolskiego nieprawidłowo tworzy i wydatkuje środki zakładowych funduszy świadczeń socjalnych.

Taki wniosek płynie z wyników kontroli Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu w 2014 r. Z treścią raportu można zapoznać się tutaj.

Główne nieprawidłowości

Problemy z przestrzeganiem przepisów prawa oraz regulaminu zakładowych funduszy świadczeń socjalnych (ZFŚS) obowiązującego w danej jednostce w zakresie odpisów i wydatków ZFŚS wystąpiły w 16 jednostkach na 28 kontrolowanych. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in.:

• nieterminowego przekazania odpisów oraz nieprzekazania korekty odpisów na rachunek ZFŚS,
• nieprawidłowego wydatkowania środków z ZFŚS,
• niewłaściwego prowadzenia ewidencji księgowej ZFŚS.

Przeprowadzona kontrola pozwoliła ustalić, np., że w jednym z powiatów województwa starosta nie przekazał na rachunek bankowy ZFŚS w ciągu roku co najmniej 75 % równowartości odpisu.

Socjal dla zmarłego

W 10 zbadanych jednostkach stwierdzono nieprawidłowości na etapie wydatkowania środków przeznaczonych na pomoc socjalną dla obecnych i byłych pracowników, ich rodzin i innych osób uprawnionych do korzystania z funduszu. I tak, na przykład w zespole szkół ogólnokształcących wypłacano gotówkę z tytułu świadczeń ZFŚS na podstawie list zawierających sfałszowane podpisy emerytowanych nauczycieli i pracowników administracyjnych w tym jednej osoby już nieżyjącej. Udzielono także pożyczki osobie nieuprawnionej oraz przelano pieniądze tytułem pożyczki na konto bankowe, które nie figuruje w oświadczeniach o numerach kont złożonych przez pracowników i byłych pracowników zespołu szkół. Ponadto w zespole szkół wypłacano pożyczki z ZFŚS, bez wcześniejszego złożenia wniosków przez pożyczkobiorców i podpisania z nimi umów cywilno-prawnych oraz na podstawie nierzetelnych dokumentów.

Gotówka zamiast bonów

Innym przykładem stwierdzonych nieprawidłowości było wypłacenie w publicznym gimnazjum w formie świadczeń pieniężnych pomocy materialnej na dofinansowanie do zakupów świątecznych dla osób uprawnionych podczas gdy zapisy regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych przewidują udzielanie tego rodzaju pomocy w formie paczek żywnościowych lub bonów towarowych.

Potrzebna kontrola zarządcza

Jak ocenia RIO Skala i liczba stwierdzonych nieprawidłowości jednoznacznie świadczy o braku skutecznych mechanizmów kontrolnych, które wyeliminowałyby błędy na etapie ustalania i wypłaty świadczeń socjalnych. Zgodnie ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych to na pracodawcy spoczywa odpowiedzialności za prawidłowe i zgodne z przepisami prawa administrowanie środkami funduszu. Zatem właśnie pracodawca powinien wdrożyć skuteczne mechanizmy kontroli zarządczej w rozumieniu ustawy o finansach publicznych19, które zapewnią bezwzględne przestrzeganie przepisów prawa regulujących materię w zakresie wydatkowania środków z ZFŚS.