Czy skarbnik gminy może zasiadać w dwóch radach nadzorczych spółek prawa handlowego należących do jednostek samorządu terytorialnego w sytuacji, gdy jedna spółka jest w 100% własnością gminy z której pochodzi skarbnik, natomiast w drugiej spółce gmina cześć udziałów, a pozostałe udziały dwie inne JST.
Skarbnik gminy nie może jednocześnie pełnić funkcji w dwóch radach nadzorczych spółek kapitałowych, których jedynymi wspólnikami (akcjonariuszami) są podmioty publiczne takie jak jednostki samorządu terytorialnego. W takiej sytuacji naruszone pozostają postanowienia ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi wyjaśniają eksperci MAiC w ramach projektu Dobre prawo-sprawne rządzenie.
Skarbnik gminy objęty jest zakazami wynikającymi z postanowień ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584 ze zm.; dalej: ustawa antykorupcyjna), na co wskazuje wprost art. 2 pkt 6 tej ustawy. Stosownie do treści art. 4 pkt 1,w okresie pełnienia swojej funkcji, skarbnik nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego.
Adresowany do skarbników gmin zakaz pełnienia funkcji członka organu spółki kapitałowej nie ma charakteru bezwzględnego. Ustawa antykorupcyjna formułuje w art. 6 ust. 1 wyjątek od jego stosowania. W świetle treści tego przepisu zakaz zajmowania stanowisk w organach spółek kapitałowych nie dotyczy osób zgłoszonych do ich objęcia przez: Skarb Państwa, inne państwowe osoby prawne, spółki, w których udział Skarbu Państwa przekracza 50 % kapitału zakładowego lub 50 % liczby akcji, jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub inne osoby prawne jednostek samorządu terytorialnego.
Należy wyraźnie podkreślić, że zakaz określony w art. 4 pkt 1 ustawy antykorupcyjnej nie znajdzie zastosowania do osoby zgłoszonej przez podmioty określone w art. 6 ust. 1. Okoliczność ta ma istotne znaczenie, jeśli chodzi o ocenę zaprezentowanego w zleceniu stanu faktycznego. Otóż w przypadku spółek komunalnych nie zawsze wszyscy członkowie rady nadzorczej są zgłaszani przez jedynego wspólnika (akcjonariusza). W wielu spółkach komunalnych pracownicy zachowują prawo wyboru swoich członków rady nadzorczej, a wybór dokonany przez pracowników jest wiążący dla zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia). Niekiedy może także zdarzyć się, że prawo wyboru członka rady nadzorczej zostało zastrzeżone w umowie (statucie) spółki na rzecz innego podmiotu.
Konkludując dotychczasowe uwagi należy wskazać, że skarbnik gminy będzie mógł pełnić funkcję członka rady nadzorczej w spółce komunalnej, o ile jego kandydatura na to stanowisko została zgłoszona przez jednostkę samorządu terytorialnego lub inny podmiot, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy antykorupcyjnej. Jeśli natomiast został on zgłoszony przez podmiot w tym przepisie niewymieniony (np. pracowników), to w takiej sytuacji naruszone zostają postanowienia ustawy antykorupcyjnej, a skarbnik naraża się na sankcję utraty swojego stanowiska (sankcja określona w art. 5 ustawy antykorupcyjnej).
Z treści art. 6 ust. 1 ustawy antykorupcyjnej wynika, że skarbnik gminy nie może zostać zgłoszony do więcej niż dwóch spółek z udziałem podmiotu go zgłaszającego. Tym samym skarbnik nie może w ogóle zasiadać w więcej niż dwóch radach nadzorczych. Wskazana reguła doznaje modyfikacji na gruncie postanowień ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. z 2013 r. poz. 254; dalej: ustawa kominowa). Art. 4 ust. 1 ustawy kominowej stanowi, że jedna osoba może być członkiem rady nadzorczej tylko w jednej ze spółek kapitałowych objętych zakresem stosowania ustawy. Stosownie do treści art. 1 pkt 6, ustawa ma zastosowanie do spółek prawa handlowego, w których udział jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji.Z literalnego brzmienia tego przepisu wynika, że nie chodzi tu tylko o udział jednej jednostki samorządu terytorialnego, a także o łączny udział wszystkich jednostek samorządu zaangażowanych kapitałowo w spółce.
Przepis art. 4 ust. 1 ustawy kominowej stanowi lex specialis w stosunku do art. 6 ust. 1 ustawy antykorupcyjnej. Reguła ustalona w drugim ze wskazanych przepisów znajdzie zastosowanie w odniesieniu do spółek w których łączny udział jednostek samorządu terytorialnego nie przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji.
Uwzględniając powyższe uwagi należy wskazać, że obydwie spółki o których mowa w treści zlecenia objęte są zakresem stosowania ustawy kominowej. Nie jest więc dopuszczalne pełnienie przez jedną osobę funkcji członka rady nadzorczej w obydwu tych spółkach jednocześnie.
Szczegółowe wyjaśnienia można znaleźć w bazie dobrych praktyk prowadzonej przez MAiC w ramach projektu "Dobre prawo sprawne rządzenie". Resort administracji zamieszcza tam odpowiedzi ekspertów na zapytania ze strony jednostek samorządu terytorialnego. System doradztwa prawnego przewidziany jest dla jednostek biorących udział w projekcie, jednak przygotowane porady prawne dostępne są dla wszystkich. Bazę dobrych praktyk można znaleźć tutaj.
Źródło: www.administracja.mac.gov.pl
