Jedno z miast zapytało Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku o możliwość budowy ekologicznych wiat na odpady komunalne w ramach budżetu Miasta, ze środków pochodzących z opłat i kar za korzystanie ze środowiska. Jaką otrzymało odpowiedź?
W opisanej sprawie miasto planowało sfinansowanie – środkami pochodzącymi z opłat i kar za korzystanie ze środowiska – budowy, na terenie należącym do miasta, „EKO” wiat śmietnikowych na odpady komunalne, które miały być dostępne jedynie mieszkańcom przypisanych do wiat nieruchomości stanowiących mieszkalne budynki komunalne. W skład infrastruktury wchodziłyby również otoczenie wiat w postaci przepuszczalnego terenu z możliwą retencją wód opadowych, w formule terenów zielonych, pokrytych zielenią (krzewy, drzewa) oraz infrastruktura informacyjna o charakterze edukacyjnym, dotycząca metod, sposobów prowadzenia prawidłowej segregacji, w ramach infrastruktury obiegu zamkniętego. Stąd miasto skierowało do swojej RIO pytanie o możliwość wykorzystania na takie przedsięwzięcie środków pochodzących z kar i opłat za korzystanie ze środowiska na podstawie art. 400a i 402 ustawy prawo ochrony środowiska.
Jak przypomniała Regionalna Izba Obrachunkowa, zgodnie z art. 403 ust. 2 Prawa ochrony środowiska (POŚ), do zadań własnych gmin należy finansowanie ochrony środowiska w zakresie określonym w art. 400a ust. 1 pkt 2, 5, 8, 9, 15, 16, 21-25, 29, 31, 32 i 38-42 w wysokości nie mniejszej niż kwota wpływów z tytułu opłat i kar, o których mowa w art. 402 ust. 4, 5 i 6, stanowiących dochody budżetów gmin, pomniejszona o nadwyżkę z tytułu tych dochodów przekazywaną do wojewódzkich funduszy. Z tego wynika, że należne gminie wpływy z tytułu opłat i kar stanowią wyjątek od zasady niefunduszowania i jako szczególne zasady wykonywania budżetu, mogą być przeznaczone jedynie na cele wskazane w odpowiednich punktach art. 400a ust.1 POŚ. W konsekwencji, zdaniem Izby, wykonanie otoczenia wiat określonego jako „tereny przepuszczalne z możliwą retencją wód opadowych, w formule terenów zielonych, pokrytych zielenią (krzewy, drzewa)” mieści się w katalogu wymienionym w art. 400a ust. 1 w pkt 29 POŚ (przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody, w tym urządzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków).
„W związku z tym ta część zadania może być sfinansowana z wpływów pochodzących z opłat i kar, o których mowa w art. 402 ust. 4, 5 i 6 ustawy POŚ” – napisała RIO.
Inne zdanie miała jednak w stosunku do reszty opisywanego przedsięwzięcia. Sama budowa wiat i infrastruktura informacyjna nie mogą być sfinansowane ze wskazanych w piśmie dochodów, ponieważ wykracza to poza katalog wymieniony w art. 403 POŚ. Wskazano przy tym inne źródło finansowania – zdaniem RIO należy upatrywać go w art. 6r ust. 2 pkt 2 i 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z tymi przepisami z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.
Opracowano na podstawie pisma Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z dnia 29 maja 2025 r. znak RIO.II.025-22/25
