Europa powinna opierać się na silniejszej i odnowionej Polityce Spójności, aby sprostać wyzwaniom przyszłości. W opinii przyjętej jednogłośnie podczas sesji plenarnej 14 maja, liderzy lokalni i regionalni przedstawili, jak Polityka Spójności powinna zostać unowocześniona po 2027 roku, aby umożliwić realizację reform powiązanych z kompetencjami i potrzebami terytorialnymi. Zaapelowali o reformę Semestru Europejskiego w kierunku podejścia terytorialnego o charakterze wieloletnim i podkreślili, że Polityka Spójności musi nadal mieć regiony w centrum swojego działania.
Członkowie Europejskiego Komitetu Regionów (KR) wyrazili poważne zaniepokojenie propozycją Komisji Europejskiej, zgodnie z którą każde państwo członkowskie miałoby opracować jeden krajowy plan łączący kluczowe reformy z inwestycjami UE. Podkreślili, że kluczowe jest utrzymanie programów regionalnych jako głównych instrumentów realizacji środków Polityki Spójności, ponieważ podejście lokalne najlepiej odpowiada na wyzwania i potrzeby właściwe każdemu regionowi.
Przesłanie to znalazło się w opinii przygotowanej przez Isabelle Boudineau (Francja/PES), członkinię Rady Regionu Nowa Akwitania, na wniosek polskiej prezydencji w Radzie UE. Tekst został przyjęty podczas sesji plenarnej KR po debacie z Jackiem Protasem (Polska/EPL), członkiem Komisji Rozwoju Regionalnego Parlamentu Europejskiego i sprawozdawcą niedawno przyjętej rezolucji dotyczącej 9. Sprawozdania w sprawie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. W debacie uczestniczył również przedstawiciel polskiej prezydencji.
W przyszłym tygodniu Isabelle Boudineau uda się do Warszawy – razem z przewodniczącą KR Katą Tüttő – aby wziąć udział w nieformalnym spotkaniu europejskich ministrów ds. Polityki Spójności, podczas którego zaprezentuje treść przyjętej opinii.
Polityka Spójności jako kluczowy motor realizacji celów i reform UE
Lokalni i regionalni liderzy wezwali do modernizacji Semestru Europejskiego, który mógłby służyć jako kompleksowe ramy programowania i wdrażania Polityki Spójności, jednocześnie wspierając reformy. Choć powiązanie między Polityką Spójności a Semestrem Europejskim zostało wzmocnione na okres 2021–2027, uznano, że oba instrumenty wciąż nie są dostatecznie zintegrowane: Semestr Europejski to coroczny cykl polityczny oparty na dialogu między Komisją a rządami krajowymi, podczas gdy Polityka Spójności bazuje na programowaniu wieloletnim i wielopoziomowym zarządzaniu.
Komitet zaproponował zatem, aby Semestr Europejski stał się częścią wieloletniego podejścia strategicznego, w którym władze lokalne i regionalne byłyby zaangażowane – a nie tylko konsultowane – przy opracowywaniu raportów krajowych i zaleceń dla poszczególnych krajów. Pozwoliłoby to na uwzględnienie w programach regionalnych konkretnych celów i kamieni milowych dotyczących reform w zakresie zarządzania, np. dotyczących zdolności administracyjnej czy rozwoju statystyki na poziomie subnarodowym.
W odniesieniu do możliwego wprowadzenia systemu płatności opartego na wynikach – jak w przypadku Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności – zamiast systemu zwrotu kosztów, władze lokalne i regionalne dostrzegły potencjalne korzyści w uproszczeniu procedur. Jednocześnie wyraziły obawy, zauważając, że większy nacisk na wyniki wymagałby lepszego gromadzenia danych.
