Od kilku dni obowiązują nowe zasady fiskalne dla polskich samorządów. Wprowadzone Ustawą z dnia 8 listopada bieżącego roku zmiany zapewniają włodarzom większą elastyczność w kontekście planowania budżetów swoich jednostek. Nowelizacja jest jedną z kilku, które zostały wprowadzone na przestrzeni ostatnich miesięcy. Wszystkie mają wpłynąć na poprawę płynności oraz zabezpieczyć stabilność finansową samorządów na kolejne lata, jak również zapewnić większą przejrzystość przepisów dotyczących reguł fiskalnych, które w obowiązującym stanie prawnym są rozproszone w kilku ustawach.
Ostatnie miesiące były czasem wytężonej współpracy Jednostek Samorządu Terytorialnego (JST) z Ministerstwem Finansów. Jej efektem są nowe oraz znowelizowane akty prawne, które mają na celu ustabilizowanie sytuacji finansowej samorządów oraz wypracowanie takich rozwiązań, które pozwolą bardziej efektywnie planować budżety jednostek na najbliższe lata. 30 listopada bieżącego roku weszły w życie przepisy ustawy z dnia 8 listopada o zmianie ustawy o finansach publicznych, przedłużające oraz wprowadzające kilka rozwiązań, które mają obowiązywać do 2029 roku.
Nowe przepisy dotyczą nowelizacji trzech ustaw z lat 2009-2022 o finansach publicznych oraz zmiany ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw, jak również wprowadzają przepisy epizodyczne, po części przedłużające obowiązujące już przepisy fiskalne na lata 2025-2029. Głównym celem przyjętych poprawek jest utrzymanie oraz dostosowanie do aktualnej sytuacji obowiązujących do tej pory przepisów w zakresie równoważenia bieżących budżetów JST oraz tak zwanych indywidualnych limitów spłat zobowiązań przez zadłużone jednostki.
Zgodnie z wprowadzonymi zmianami samorządy będą miały możliwość między innymi powiększania dochodów bieżących samorządów terytorialnych o przychody pochodzące z wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych (do 2029 roku). Co ważne, zgodnie z nową ustawą, „samorządy będą zwolnione z obowiązku wypełniania relacji ograniczającej wysokość tak zwanego indywidualnego limitu spłaty zobowiązań pod warunkiem, że łączna kwota długu danej jednostki nie przekroczy 100 procent jej dochodów ogółem pomniejszonych o dotacje i środki o podobnym charakterze oraz powiększonych o planowane przychody z tytułów określonych w art. 217 ust. 2 pkt 4-8 ustawy o finansach publicznych nieprzeznaczone na sfinansowanie deficytu budżetowego”.
Od 2026 roku na stałe zostaną wprowadzone zasady doliczania dochodów ze sprzedaży majątku należącego do samorządów przy ustalaniu wskaźnika spłaty zobowiązań, czyli relacji wskazującej na zdolność realizacji ciążących na JST zadań publicznych, przy jednoczesnej zdolności obsługi zobowiązań.
