Najwyższa Izba Kontroli, w wyniku analizy materiału dowodowego, zgromadzonego w toku kontroli dotyczących prawidłowości zapewnienia jednostkom samorządu terytorialnego (JST) finansowania zadań publicznych i wsparcia finansowego samorządów przez państwo w okresie reform podatkowych i odbudowy gospodarki po epidemii COVID-19, skierowała zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa m.in. z art. 231 kk i in. wobec byłego Prezesa Rady Ministrów, byłej Minister Finansów, byłego Wiceministra Finansów oraz innych funkcjonariuszy państwowych, odpowiedzialnych za wskazane działania.

W komunikacie NIK możemy m.in. przeczytać, że przedmiotem zawiadomienia jest przekroczenie uprawnień i niedopełnienie obowiązków służbowych i tym samym działanie na szkodę interesu publicznego - samorządów - w zakresie przyznawania samorządom wsparcia z rezerwy ogólnej, a także dofinansowania samorządów z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg, stworzenie mechanizmów w obszarze finansowania zadań publicznych realizowanych przez samorządy z naruszeniem przepisów, czym doprowadzono do strat na poziomie samorządów o wartości nie mniejszej niż 4 mld zł.

Najwyższa Izba Kontroli wskazała ponadto na potrzeby zmiany przepisów prawa dotyczące wypracowania nowego modelu finansowania JST.

Z pełną treścią komunikatu można zapoznać się tutaj 

Komentarz Redakcji:

Zgodnie z art. 231 Kodeku karnego

„§1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228.” (przyp. red. tj. łapownictwa biernego)."

W dotychczasowej praktyce stosowania tego przepisu nie przypominam sobie przypadku, w którym wszczynane byłoby postępowanie karne w związku z tym, że przy wprowadzaniu zmian prawnych samorządom ograniczano dochody albo nakładano zadania bez zapewnienia źródeł ich finansowania. Jeżeli kierunek jaki wskazuje Najwyższa Izba Kontroli znajdzie uznanie u organów ścigania, a następnie sądów orzekających w konkretnych sprawach, to będzie to znaczące wzmocnienie pozycji jednostek samorządu terytorialnego w dialogu z władzą centralną.

Samorządy, w tym Związek Powiatów Polskich, wielokrotnie w toku procesu legislacyjnego zwracały uwagę na niedoszacowanie kosztów realizacji nowych zadań (albo istotnej modyfikacji już istniejących) oraz zmiany powodujące realny ubytek dochodów. Niestety często był to głos wołającego na pustyni. Jeżeli za tego rodzaju działania administracji rządowej będzie groziła odpowiedzialność karna to może coś się zmieni.