Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN przedstawił swoje stanowisko na temat roli jednostek samorządu terytorialnego w polityce rozwoju.

Jak czytamy w stanowisku na podstawie bogatej literatury związanej z oceną wpływu procesów globalizacji na gospodarkę i społeczeństwa oraz licznymi próbami formułowania wyzwań, zagrożeń i scenariuszy rozwoju daje się zestawić kilka strategicznych uwarunkowań z jakimi musi się zmierzyć każda narodowa gospodarka i nawiązać do swojej specyfiki ustrojowej, społecznej, politycznej, geograficznej etc.

Procesy zachodzące w biznesie pod wpływem IV fali rewolucji technologicznej znacząco przyspieszają i umacniają zauważane już tendencje, między innymi takie jak:

• wzrost elastyczności i przestrzennej mobilności korporacji sieciowych,
• procesy wirtualizacji firm i przyspieszanie międzynarodowego transferu dochodów,
• anonimowość firm,
• krótka żywotność firm,
• pogłębianie dysproporcji rozwojowych między krajami,
• dalsze pogłębiania financjalizacji i alienacji sektora bankowego,
• stały wzrost niepewności i ryzyka w biznesie,
• pogłębianie deficytów budżetowych w sektorze publicznym w relacji do sektora prywatnego,
• narastanie konfliktów interesów w finansowaniu rozwoju,
• nierównomierność i niestabilność rozwoju układów lokalnych/regionalnych ze względu na presję maksymalizacji łańcuchów wartości w wymiarze globalnym,
• depopulacja i deformacja struktury demograficznej społeczeństwa, której towarzyszy narastająca presja migracyjna na wielkie miasta,
• wzrastający brak powiązania wysokiej dynamiki wzrostu gospodarczego ze skalą demograficzną ośrodków miejskich/regionalnych.

Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN uważa, że w ramach funkcjonowania Unii Europejskiej należy oczekiwać:

• dalszej terytorializacji polityk sektorowych, np. w odniesieniu do polityki transportowej (rozwój kolei).
• ograniczenia dostępu do środków finansowych z funduszu spójności, m.in. w związku z relatywnym wzrostem zamożności Polski na tle innych państw Unii Europejskiej, co może oznaczać zmniejszenie transferów zewnętrznych, pomocowych środków finansowych w kolejnym okresie programowania rozwoju UE (po roku 2020).
• koncentracji funduszy spójności na celach i projektach zdefiniowanych w ramach wspólnotowych strategii rozwoju oraz
• ograniczenia swobody wydatkowania środków z UE na poziomie regionalnym, wskutek narastających tendencji do re-centralizacji zarządzania rozwojem na poziomie UE. Można zaryzykować hipotezę, że idea decentralizacji polityki rozwoju Unii Europejskiej na poziom regionalny zestarzała się. Upowszechnia się przekonanie, że regiony, samorządy nie realizują celów rozwojowych UE, zapewniają sobie rozwój w konkurencyjnej grze o środki pomocowe. Środki pieniężne dystrybuowane z budżetu UE będą więc kierowane na wspomaganie rozwoju a nie adresowane dla samorządów.
• marginalizacji Polski jako strony przy pracach nad mechanizmami finansowania rozwoju na poziomie UE w nowej perspektywie programowania (po roku 2020).

Jak wskazano, wysoka mobilność kapitału i majątku firm w przestrzeni sprawia, że tradycyjne formy interwencji w procesy rozwojowe ulegają zużyciu. Rozwiązaniem dla poszczególnych krajów jest antycypacyjne włączanie się w te procesy i szybka adaptacja szeroko rozumianych systemów instytucjonalnych do nowych warunków. Oznacza to m.in. konieczność stworzenia nowych mechanizmów w planowaniu i zarządzaniu rozwoju. Istotną częścią tego procesu dostosowawczego w warunkach polskich są instytucje samorządu terytorialnego współodpowiedzialne za rozwój.

Źródło: www.kpzk.pan.pl